Page 146 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

YENi ANAYAsA ARAY]ş]-ARI KoNFERANSl

.ahüD olac.il. Yani buraıJa onula çılatak ıc,iın şudur: Yasama, yargl, yü-
.tli." uu>kunu hag!ı olacak.'labi bu kulıeıler a}llllgı değil, Lu\\ellcr
İ,,,İİr; .İ.İ.-,alr. !ani ku*eılcrin iyıcc ıek biı adamda üoplanma,ı gibı
tlı. ."*ra aoeur"."l,',,. nK P. bu \ın(md< bu a>ırı öncril i bıı ıarala bırak-
İı; lılltiln aeğe lren, licn denge mekanizmalarünü bu]unduğu bir bi§kan-
lıİ. siste*i Oıİe;lai diyelim, O zaman ne olacak? O zaman da korkaıım kı
gene diktatörlüğe yoi açacaktır. Neden? Çünkii Türkiye'deki yapı buna
İygun ılegil. Yİniİaşkanlık sisteminin geçerli olduğu iilkeler ki, Ameri-
ka dlşında pekte fazla yok.
Başkanltk sisteminin geçerli olduğu ülkeler. kutuplaşmanln l'azla o]madl-
gı partiler içi disip]inin gevşek olduğür bir sistem bır, Böylelikle sistemin
iı.an.u", onl"niyo.. Çünkii başkan bil pailiden, mcclis çoğunluğu bir
na(iden oIur\a..ı+emin ııkanması ihlümJlı ona)a çll,aca],1lı, O}\a panü
İçı dcmokıasi ge\şck oldugu ırin. baskanın ,aıundugu bir kanun, }asd
ıeküifine karşı lartiden deitek bulııak mümkiin, Mesela Amerika'da,
Bizde böyle Li;şey yok, Böyle bir imkan yok bizde. Tabi Amelika'daki
taşkanıi sistemi bıiltilhire dayantyor. Bu demokrasi kiiltürüyle, demok-
.uri ktıüttirtlnd., sistem kendi içinde dengelel yaİatmış. Biz de bır denge-
ler dc yerinde değil. Ne bağlmsız bir yargıdan ne de bağımsf özgit bir
basınalan söz edebiliyorsunuz. Bu dengeler de yok bizde,

Bir de tabi bizim 18?6'dan,özeilikle l90tl'dcn bu yana gelişen bir parla-
menter sistem val. iyi kötii bütün alışkanllklarümız, bütün demokatik ku-
rumlal bu pallamenter sistem içinde gelişmiş. Şimdi durup dulurken ne-
dcn bunıı bırakalım da, bambaşka bir sisıcme geçelim? Çünkii bambaşka
bir sisteme gcçtiğimiz zaman büt|in kurumları yeniden düzenlemek gere-
kecek. Son iereci radikal bir dönüşüm bu. Buna niçin ihtiyaç val? Bu da
belli değil, Şimüli şundan ihtiyaç var deniyor; çünkii bu iki başh bir baŞ-
bakan seçilmiş başbakan. seçilmiŞ bir baŞkan oluyor. Cıımhurbaşkanl,
Böyle bil yetki karış*l,ğı doğuruyor. o yüzden başkanlük sistemine ge-
çersek bu iş hal olacak. Yani oi,tada yapılan bir yanlış var Bu yanlıŞl dü-
zeltmek için daha büyük bir yan]ış yapacağız. Bu. bu anlama geliyor,
oysa bu yanlışı düzelhek daha doğru olmaz mı? Yani yeniden parla-
mcnter sisteme donllp, parlamentonun içjnden cumhurbaşkanı çlkaf mak,
Cumhurbaşkanın tamamcn sembolik yelkilerle teçhiz etmek daha doğru
bir üliizeltme yolu oluf, diye düŞünüyorum. Ama deniyor ki; bu halka ve-
rilmiş bir yetkidir, Al1lk halka verilmiş bir yetkiyi geri alamayız biz, Peki
ııeclİs haİkın mcclisi değil mi? Halk iradesiyle seçilmiş bir mec]is değil
mi ki halk iradesini geri alamayız diye bir argümanla karşllaşalım, Yani
bunlarln cevabü pek yok doğıusu, Tabi başka ömeklere baktlğımz zaman
nasıl oluyoİ? Bu çatlşma toplumlanndaki ömeldere baktığımız zaman,
irtanda'da Belfast anlaşmasından bahsedildi sabah. o önemli bir aİrlaşma,

144