Page 47 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

lSTANBUL PROTOKOLU

BöLüM lll

lşKENcENlN lüuKuKl AçlDAN soRuşTuRULMASl
74. U[us[araaasl hukı.]ka göre Devtetler, rapor editen işkence o[ay[annl hemen
ve tarafslz olarak soruştu.makl,a yükümlüdürte. Detitter gerektirdjğinde, sl-
nlrLar| içinde işkence sıJçu iştemiş ya da bu su(a kat|tmlş otduğu iddia editen
bir kişi butunan Devtet, şüpheli otduğu iddia editen kişiyi ya yargıtama yet_
kisine sahip bir başka Devlete iade etmeti ya da ulusal veya yerel ceza yasa-
[arlna göre kovuşturulma5l için vakayl kendi yetkiti organ[arlna 5unma[ldlt
Başar| şan5l o[an herhan9a bir işkence soruşturmaslnln temet itkeleai, hukuki
yeterlilik, tarafslzllk, bağlmslztlk, anInda ve kapsam[l alaştlrmadıt Bu ilkeler,
tÜm hukuk sistemlerine uygutanabitirve bütün işkence soruşturma[arlna reh-
bertik etmetidirter,
75.50ruşturma usu[ünün, kaynak ve uzman eksakliği, önyar9l, açlk bir kötüye
ku[tanma tarzlnln varLlğl veya başka temeI neden[er[e yetersiz kalması du-
rumunda, DevLetter sorürşturma[an bağlmslz bir soruşturma komisyonu veya
benzer bir yöntemLe yürütürtet Bu komisyonun üyeteri, tarafslz[lklan,yetkin-
tikleri ve bağlm5lztlkl,arl kabut editen kişitef arasından 5eçiLmetidiı Bu kişil,er
özeL[ik[e soruşturmanln konusu olabilecek herhangi bir kurum, kurutı]ş veya
kişjden bağlmslz otma{ldlr
76.8ötüm A, bir işkencenan 50ruştıJrulmaslnln qeniş amaclnl açlktamakta-
dlt Bö[üm B, işkencenin ve diğer zatimane, insanIlk dlşl, aşağılaylcl muamele
veya ceu anln etkin soruşturu[mas. ve belgelendiriLmesine itişkin temeL iLkele-
ri ortaya koyaı Bötüm c, i[k otarak uygun soruşturma makamlna i[işkin karan
dikkate atarak, daha sonra mağdur ol,duğu iddia edil,en kişive diğer tanüktarln
söztü ifadesinin atlnmasl Ve fiziksel kanltLann toptanmasl için rehber ıtkeLeri
önere.ek, işkence iddiaslna itişkin yürütüle(ek sorıJşturmaya yönetik öneri-
len u5u[[eri ortaya koyar Bötüm D, özeL bir bağlmslz soruşturma komi5yonu
otuşturutmasüna yönetik rehber ilkeLeri sunar 8u rehber i[ke[eı yar915lz infaz,
işkence ve kaylptal da dahiL olmak üzere insan haktarl ihtatteri iddaatarlnl
50luşturmak için bağıms|z komisyon[ar kurmuş birkaç ütkenin deneyimterıne
dayanllarak geIiştiritmiştir.

A. lşk€nce soruşturmaslnln ama(Lan
7z soruştıJrmanın qeneI amac|, işkenceden sorumLu olantan tespit edip ko-
vuşturuLmaLarlna oLanak sağ[ama veya mağdurlara qjderim sunmak üzere
oluşturutmuş diğer iştemLer bağLamlnda kul,Lanltma düşün.esiyte, iddia edı
Len işkenae oLaylanna iLışkin gerçekleri saptamaktlı Burada değiniıen konu-
laı başka işkenae soruşturmatarl için de itgili o[abiLir.8u amacl yerine getir
mek için,5oruşturmayı yülüten[er en aztndan işkence qördüğü iddia ediLen

45