Page 126 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

DİYARBAKlR BAROSU

dlkça, nörop5jkotojik değertendirmenin qe(e.titiği tartlşmaya açlktlr.Test[erin
standa.dize ediLmiş çeviriteri bulunmadlğl Ve muayeneyi yapan kişi o date
hakim otmadlğl 5ürece, sözel testler hiçbir şekilde uygutanamaz ve an[am-
tl bir şekilde değertendırilemez- 8u durum, ya[nızca sözel oLmayan t€stlerjn
kulLanltabiteceğini Ve sözet yetenekterte, sözeL olmayantann karşllaştlrltma-
slnın mümkün o[amayacağınl gösteria Buna ek o[arak, hasarlann beyindeki
yerini saptamak (lokalizasyon) daha da zorlaşlr, oysa bu tür bir anaUz, beynin
asimetrik orqanizasyonu (sot yaaküre tipik otarak konuşma faalayetlerinde
bask|ndl0 nedeniyLe genettikte yararlldlr Değeftendiritecek kişinin mensup
otduğu kültüret ve ditset 9rup için toptuma daya[l norm[al yoksa, nöropsiko-
toiik değertendirmenin geçerLitiği yine kuşkıJludut zeka puanInl (loJ tahmin
etmek, nöropsikotojik test sonuç[arlnü an[am[l bir pe15pektife yerleştilmenin
köşe taşl,arlndan biridir Örneğin ABD toptumunda bu tür tahminLeıwe(h5ler
öt(ekterinin 5özet aLt-testterine, özettakte de !enel, bi1,9i" alt-ö(çeğine, dayanr
Larak yapltlı Çünkü organik beyin hasan Vartlğl durumunda, edini[miş o[9ülsat
bi|gi, diğer beyin işLevterine göfe daha az etkitenir ve qeçmi§tekı öğrenme
becerisani diğer testLere göre daha iyi yansltür. DeğerLendifme, aynca eğitim,
iş öyküsü ve demoqrafik veri[ere dayandıntarak da yapıtabitiı Genet nüfus
temelli normlann olmadlğı düülum[arda bu değinilen iki değerlendirmenin
de test editen kişilere uyguLanamayacağl açlktır Bu sebeple travma öncesi
döneme ait 2ihinseL işlevsettiğin düzeyine ilişkin ya[nlzca kaba tahminlerde
butunutabitir sonuç otarak, hafifveya orta şiddette nöropsikotojik hasarLarda
yorum yapmak 9üçteşebilir.
29Z Nöropsikotojık değertendirme, işkence görmüş kişiteri yeniden travma-
tize edebiLiL Tanl koyma süre(inde uyguLanan her han9i bir işLemde, yeniden
travmatize etme potansiyeLini en aza indirmek için çok dikkat editmetidar
(bötüm ıV H.'ye baklnlz). Nöropsikotojik testLere öz9ü net bir örnek vermek
gerekirse; Halstead-Reitan Battery testLerini, özettikte de "Dokunsat Perfor-
mans Testi"ni, test ediLen kişinin gözterini bağlayarak standart bir şekil,de
uyquıamak otdukça zarar verici o[abilitTutuklulukve işkence slfaslnda 9öz-
[eri bağlanmlş o[an mağdurtar için Ve hatta bağ[anmamtş otantar için biLe,
bu testin paosedürünün doğaslnda buLunan çaresizlik yaşantlslyLa karşlLaş-
mak otdukça travmatik olacaktlr, Astlnda nöropsikotojik testLerin her hangı
bir bjçimi, kuLtanıtan araçtan bağlms12 o[arak kendi içinde soruntu ol,abitir
Gözlemtenmek, bar kronometre i[e zaman tutulmasl, aşina oLunmayan bir ko-
nuda/işlemde en yüksek çabanln gdsteri[mesinin istenmesi Ve genel o[arak
diyaLoq kurmak yerine işlfaatiyevbaşarl tatep etmek, kişide otdt]kça stres ya-
ratabıtir veya kişiye işkence yaşantl5lnl hatlrlatabilir.
\b') Nd lo p s i koloj i k de e rlen d i rn en i n g e re kt i ğ d u ru n Ia r
j
ğ
298. işkence mağduru otabıteceği düşünüLen kişiterdeki davranlşsal bozuk,
Luklaa inceterken, nöropsikotojik değerLendirme yapl|masl qereken aki ana
durum sÖz konusudur: beyin hasarı ve travma sonrasl stres bozuktuğu ([ssB)
Ve ek oLarak T55B iLe iLişkili tanlta. Bu iki durumun k|smen örtüştüğü a[antar

124