Page 121 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

isTANBUL PROToKOLU

ne (travmatik olayln yenid€n yaşantı[anmasl, kaçlnma veya unutkanLlk dahit
tepkisiz[eşme Ve aşln uyanlktlk) ydnelik spesifik soruLarln 50rutma5l 9erekir.
Duygutanlmsat. biLişsel ve davranlşsaI be[irtiler aynntllı oLarak tanlm[anmaIl
ve ne slk[ıkta yaşandlktarl, örnekLeriyle (kabus, Varsanı, irki[me tepkisi, Vb. ör-
nekl,eri) biftikte betirtitmeIidir, BeIirti[erin mevcut otmaylşl,TssBhin epi2odik
Ve 5lktıkta gecikmeLi doğa5ına Veya utanç yü2ünden betirtiterin inkar ediLme-
5ine bağtl otabiLir.
tq lşkence sonrosü öykü
278. Psikotojik değerLendirmenin bu pa.çaslnda şimdiki yaşam koşuL[arlyLa
it9iti bi[giter atünlr. SevdikLerini kaybetme ya da on[ardan ayn[ma, ülkesinden
kaçmlş olma, sürgün hayatl 9ibi şimdiki stres kaynaktarl hakklnda biLgi edin-
mek önemtidjr. Görüşmecinin aynl zamanda mağdurun ületkentjk düzeyi, ha-
yatlnl kazanabi[me, aiLeslne bakabilme durum[arl ve a[dlğl sosyaI destekler
hakklnda da solu 5ormasl 9ereklidir.

|d) lşkence öncesi öykij
279. Eğer değertendirme ite i[giliyse, işkence mağdlrrunürn çocukluk, ergen[ik
ve qenç eriŞkin[ik ddnemlerini, ai[e ozettjkteri, aite hastetlk[an Ve aile üye-
terani tanlmlayln, Aynl zamanda, mağdurun eğitim Ve işlmestek öyküsünün
tanlml da olma[|dlı Çoauktuk döneminde yaşanmlş tacizLeı savaş travmasl,
aite içi şıddet gibi geçmiş travma öyküsü ile beraber mağdurun kü[türe[ ve
dinsel özgeçmişi tanlm[anmaIldlı
280. Travma 6ncesi 6ykünün 6zeti, mağdurun travmatik o[ay[ardan önceki
luhsaI sağ[lk durumunu Ve p5ikososyaI iştevsetliğini değertendjrmek açlsln-
dan önemtidir. Bu şekitde 9örüşmeci, mağdurun şimdiki ve işkenceye mer!z
katmadan önceki ruhsat sağ[lk durum[arlnl karşl[aştlrabi[iL Görüşmeci, öz
qeçmiş bit9iterini değer[endirirken travmaya verilen tepkjlerin süresiVe şıd-
detinin birçok faktör taraflndan betiflendiğini unutmamalldla Bu faktörLerin
bazı[an, bun[arla slnlrll olmamakla birtikte, şuntardlr: işkencenin koşuttarl;
işkencenin mağdur taraflndan nasü[ al9l[anlp yorumLandlğı; işkence öncesin-
de,5lraslnda Ve sonraslndaki sosyat bağlam; men5ubu olunan toplu[uğun Ve
alkadaş çevresinin travmatik deneyimlere yönetik destek kaynaktarı, değer
yalgl[all ve tavlflaa; potatik ve küttüret faktörter; travmatik olaylarln şaddeti
Ve 5üresi; genetik ve bayoLojik yatklnLlk; mağdurun içinde butunduğu getişim-
seI düzey ve yaşl; işkence dncesi travma yaşantltan öykü5ü; önceden varo[an
kişitjk yapl5ı. Birçok qöüüşmede, zaman klsltlltlğl ya da başka sorun[ara bağ[l
olarak, yukandaki bi[9iterin çoğunu edinmek zor o[abi[iı Ancak, mağdurun
travma öncesi ruh sağt|ğl ve psikososyat iştevsettiğiyte itqil,i yeterince bitgi
aLmak, mevcut psikolojik probtemtere, işkencenjn ne dereae katklda buLundu,
ğu konusunda bir izlenim edinmek açlslndan önemlidir.

.ombat v.t€lans ofthe b[ean.onll ct",Ame.ican Jouinal of Psy.hiatry 1991i148:62 72
119