Page 112 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

DlYARBAKlR BARosU

(bJ Trovmo sonro'ı stes bo.ukluğu ossB)
252. lşkencenin psikotojik etkiteriyte en yaygln biçimde ıtişkitendiriten tanl,
travma 5onrasl stles bozuktuğudur (tssB). lşkence ve bu tanl araslndaki i[işki,
sağtlk hizmeti sunanlaı iltiaa mahkemeleri Ve i[gili kamuoyu nezdinde oL-
dukça güçtü bir hat atmlştl.. 8u durum, TssB'nin işkencenin temet p5ikotojik
sonuaıJ olduğu yo[unda yanIlş ve indirgemeci bir izlenime yol açmlştlr.
253. DsM,lV'ün TssB tanlml ağlrhk[a, zorlaylcl anl[aı kabus[ar velveya trav-
manın önemtiyan[annl hatlrlayamama gibi travmaya bağLl haflza bozukLuk-
larlnln VarLığlna dayanmaktadlr Kişi, işkencenin ayrlntl[arlnl tam o[arak ha"
tlrtayamayabiLiı fakat işkence deneyiminin önem[i tema[arlnl hatlrlayacaktlr.
Örneğin mağduı çeşitti durum[arda tecavüze uğradlğlnI hatlrtayabiti. fakat
tam olarak tarihleri, yerleri Ve ay.lntlh o[arak mekanl Ve failLeri hatlrlaya-
mayabi[ir, Bu tür dı.]rum[arda, ayrlntllan haılr[ayamamak, mağdurun oyküsü-
nün güvenil,irliğini azaLtmaz, aksine arttlnr. Yeniden görüşme yapltdlğlnda,
mağdurun öyküsündeki ana tema[ar birbiriyle tutarll olacaktlr. lcD-1o'daki
TssB tanı5l DsM-lV'ünküne çok benzerdiı 05M-lv'e göre, TssB akut, kronik
ya da 9eç oLabitir. BeLirtiler bir aydan daha fazLa bir 5üre boyunca buLunma[l,
beli19in bir rahatslztlk veya iştev bozuktuğu yaratmatıdlı TssB tanlsl koya-
bitmek için, kişinin kendisinin ya da başkaLannln yaşamlnl tehdit edici Ve
aşln korku, çaresiz[ik Veya dehşet yaratan travmatik bir olaya maruz ka[mlş
olma5l gerektidir,Travmatik otay aşağldaki durumlardan bifiVeya daha fazlasl
şekLinde lsrarLl olarak "yeniden yaşantı[anmalldır': olayln zorlaylcl ve fahat-
slzhk verici anl[alünIn hatlrlanmasl: o[ay[a it9iti tekrartaylcl tarzda rahatslz-
[lk Veren rüya[ar görme; varsanılar (halusinasyon), yanlLsamaLar (iLuzyon) Ve
geriye dönüşterle (flashback) otay 5anki yeniden otuyormuş qibi hissetme ya
da davranma; oLayl hatlrlatan durum[ara maruz ka[lndlğlnda aşlrı psikoLojik
rahatslzLlk duyma ve o[ayln çeşitli yönlerini sembolize eden ya da hatlflatan
ipuçLanna maruz ka[lndlğında fizyoLojik tepki Verme.
254. Kişi, aşağldakıterden en az üçünün ısrar[l bir şekitde tezahür etmesiyte,
travmatik otayta it9iLi uyarantardan kaçlnlr Velveya (veya) tepki5ettiği genet
olarak küntleşir: (1) travma ite it9iti düşünceterden, duygu[ardan ve konuş-
ma[ardan kaçlnmaya çatlşma; (2) travmayl hatlrlataaak faaliyetlerden, ye.-
Lerden ve kişilerden kaçlnmaya çallşma; (3) olayln önemU bir yanınl hatlrla-
yamama; (4) kendisi için önemti faatiyettere yönetik itqi azatmasl; (5) diğer
insantardan kopma veya yabanclLaşma;(6) kısıtll duygutanlm ve (7) 9ete(eğe
itişkin bektentite.in azatmasl. DsM-lV TssB tanlsl koyabitmek için, aşağlda-
kilerden en az ikisiyle birLikte tezahür eden Ve travmadan önce Varolmayan
artmlş uyanlkLlk betİrtiterinin sÜrektitik kazanmasl qerekir: Uykuya dalma ve
uykuyu sürdürme zortuktarl; sinirtitik veya öfke patlamatarl; aşln tetikte olma
Ve aşln İrkiLme tepkisi.
255.TssB betirtiLeri kfonikleşebiLir veya uzun zaman diLimLerinde datga[an-
ma gösterebi[ir, Bazl dönemlerde, aşln uyanlktık ve sinirtil,ik betirtiteri ktinik
tabtoda hakim durırma geçebiIir. Böyle zamanlarda mağdur 9eneL[ik[e, zor-

110