Page 113 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

lSTANBUL PROTOKOLÜ

laylcı anltaı kabus[ar Ve qeriye dönüşterin aftlşlndan da şikayetçi otacaktır.
Mağdur diğer zaman[arda, göreceli o[arak beLirti qöstermeyebitir ya da duy-
9usaL tepkileri daratmlş Ve içe dönük otarak gözükebitiıTssB tanlsl konut-
masl için gereken ötçütlerin karşltanamamaslnln, kişinin işkence görmediği
anLamlna 9e[meyeceği akltda tutul,ma1,1dır, lcD-10'a qöre, Vakatarln betjrti bir
bölümünde TssB, sonlnda devam[l bir kjşitik değişimjne evrilen,yl[[arca sü-
ren kronik bir seYir izleyebiLir,

(c) Kolücü kiŞiIik değiŞimi
256. Katastrofik ya da uzun süren aş]rl stresten sonra, daha önce herhangi
bir kişitik bozukLuğu öyküsüne 5ahip otmayan kişiterde yetişkin kjşitik bozuk-
tukaan getişebiLir (işiLiği değiştirebiten aşln stles tipleri araslnda, toplama
kampl deneyimleri, af€tteı ötdülütme riskinan otduğu uzun süren tutsak[lk,
terijrizm ve işkence mağduru otmak gibi hayatü tehdit eden durum[ara maruz
kalmak Vardlr, lcD-10? göre, katlcl kişitjk değişimi tanlsl, yalnlzca, taavma-
tik olaydan önce buLunmamak koşı]tuyLa, katl ve uyumsuz davranlş[ara eşlik
eden, kişinin çevresini Ve kendisini atglLama, düşünme Ve ilişki kurma tarz[a-
nnda kesin, ciddi Ve l5rartl bir değişim o[duğuna dair kanıtlann mevcudiye-
tinde konu[maIldlr. Başka bir ruhsaL bozı.]k[uğun görünümteri, daha dnceki bir
ruhsat bozukluğun devaml olan betirtiter ve beyin hastatlğlna, işLeV bozuk-
tuğuna veya hasanna bağtı kişilik ve davranış değişim[eri bu tanl kapsamlna
girme2.

257 lcD-10'un ylklcl bir deneyimden 50nra 9elişen devam[l kişitik değişimi
tanısınl koyabitmek için, kişil,ikteki değişiktikterin,ylkıcı strese nOruz kol\nd]k-
ton sonro en az iki yül boyunca mevcut oLmasl gerekiL lcD-10, maruz ka[lnan
stresin, "kişitik üzerindeki derin etkiLerina açlktamak için kişiset yatklntlğl ve
inCinebitirLlği dikkate a(mayı gerektirmeyecek" kadar aşlrl olmasınl koşuI o[a-
rak koyar. Bu kişitik değişimi, dünyaya karşı düşmanca ve güVensiz bir tutum,
sosyaI geri çeki[me, boşLuk veya umutsuzluk duygulaa,yabancllaşma ve sanki
sürekli tehdit editiyormuş gibi (uçurumun kenarlndaymlş 9ibi hissetme) kro,
nik endişe ve huzursuztuk birlikte seyreder
(d) Modde kötuye kullon]nı
258. KtınisyenteıaakotVe madde ku[[anımlnln,işkence mağdur[annda travma-
tik anı[an ba5tırmak, rahatslzIlk Verici duygu[anlmı düzenlemek ve anksiyete-
yi kontrol altlna almak için genell,ikLe ikincit otarak qetiştiğıni göztemlemiş-
terdir TssBhin diğer bozuktuktarLa birlikte seyretmesi (komorbidite) yaygln
bir durum oLmaslna rağmen, ışkence mağdurlarlnda madde kötüye kullanlml
sistematik o[arak pek araşt|rllmamıştltAncakTssB'ti kişiterden oLuşan grup-
[ar üzeaine yapl[an Ve müLteCileısavaş esirleri ve 5itahtl çatlşma qaziteri gibi
işkence mağdurlannı kapsayan çaLlşmalardan etde editen bazl gijzlemler
şun[arl göstermiştir: Aşln madde kullanlmlnla yayqlntlğl etnik ve küLtüreL

171