Page 111 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

l5TANBUL PRoTOKOLü

3. Tonısal sü n üflondı rnolor

250. lşkence mağdurl,annda rastlanan ana şikayetter ve 6ne çlkan butgutaı
kişinin yaşam deneyimleri, küttüret, top[umsaI ve potitik bağtamlyta itişkiıi
otarak otdukça büyük farkL|[|klar gösterirken, değerl,endirmeyi yapan kişıterin
travma ve işkenae mağdurlannda en sık görülen bozuktuktar hakklnda bit9iti
otmasl 9€rekatAynca,travmayta itişkiti mentat bo2uktı.]klar dikkate değer bı
çimde birtiktetik gösterdiğinden, birden fazta mentaI bozukluğun butunması
nadir göfüten bir durum değitdiı Çeşitli anksiyete ve depresyon betartiıeri,
işkenceden kaynaklanan en yaygln bel,irtiLerdir. Çoğu duaumda bahsedilen
betirtitel, anksiyete Ve duygudurum bozukLuktaı kategorj[eri a[tlnda 5lnlf-
tandlnLacaktla Önde geten iki 5lnıftandlrma sistemi, U[us[aaalasl Hasta[lk
slnlflandlrmasl (lcD-10) mentaI ve davranlş5aI bozukLukLann slntflandlrmasl
Ve Amerikan Psikiyatri Biliğ'^|^ Mentol Hastolüklorün Tonı\oLve litotistiksel El
Kitoblnln d&dijncü basklsldIr (osM-lV),10',103 TanlsaI kategoriLerin tanlm[an
için okur lcD,10 ve DsM-lv'e başvurmatldl. Bulada travmayLa itişkiLi en slk
9örüLen tanlLar; TSsB, major depresyon ve katlcl kişitik değişikLlği gözden
9eçiritecektir.
(al Depresil bozukluklor

251. Depresif durumtar, işkence mağdurtarlnda hemen hemen her 2aman 9ö-
rüLmektedir. işkencenin etkıterinin değerLendilitmesi bağtamlnda,T5sBhin ve
majör depresif bozukluğun açlkça aylrt ediLebitir etyotojitere 5ahip iki farktl
hastaIlk olduğunu varsaymak sorunIudur. Depresif bozuktuktar,tek ataktü Veya
tekrartayıcl (birden fazLa atak) majör depresif bozukluklarl kapsat Depresif
bozuk[uktar psikotik, katatonik, meLankolik ya da atipik özetıikterte birtjkte
veya bu özeLtikter otmadan seyredebitir. DsM-|V'e gdre majör depresıf atak
tanlsl koyabitmek için aşağldaki beLirtiterin beş ya da daha faz[a5ınln son iki
haftatlk dönemde butı.]nmasl ve daha önceki işLevseLtiğe göre bir değişiktiğin
görütmesi qerekmektedir (belirti[erden en az biri depfesif duygudurum veya
iLgi veya hazzln kaybt otmatüdır)i (1) depresif duygudurum; (2) faaLiyetlerin
tümüne ya da çoğuna duyutan itqinin ya da atlnan hazztn be[ir9in bir biçimde
azatması; (3) kito kaybl Veya iştahln artmasl ya da azalmasl; (4) uykusuztuk
Veya aşln uyuma; (5) psikomotor ajitasyon Veya yavaştama; (6) yorgunLuk ya
da enerji kaybl; (7) değersiztik ya da aşlrı veya yersiz suçtutuk duygutan; (8)
düşünme veya yoğunLaşma yeteneğinde azalma; (9) tekrarLayan ötüm ya da
intahar düşünceteri. Bu tanlyl koyabitmek için, betirtiterin fizyotojik bir bozuk-
[ıJğa bağ[l olmamas| ve ba§ka bir DsM-lV tan15l ite açlklanamayan belir9in bir
rahatslzllğa Veya sosyaL ya da mesteki iştevseltik kayblna yoI açmasl gerekir.

107 wo.ld Heatth oqa.i2ation,The |cD-10 ctassiication of mental and b€havioral d]9old.6 and diag-
.onic auid.line9, (cennea, 1994).
1o8 Are.ican Eychiat.ic Assciation, Diagnosti. and sıat]sli.al Man!.L of M€ntrt DGo.de6,4s ed.
(washinqton, D c ) 1994,

Ia9