Page 106 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

DiYAR8AK lR BARo5U

bitir bir rı]hsat hastatık qeliştirmeyebiteceğidir. Ancak, birçok mağdur şiddetli
duygusaL tepkiLer Ve psikotojik betirtiter göstermektedir. işken(e ite itişkiti
ana p5ikiyatrik bozuktuklaı travma 5onra5l sttes bozukLuğu ossB) ve majör
depfesyonduı Bu bozı.]ktuk[ar geneL popüLasyonda da qörü[mesine rağmen,
travmatize olmuş qlup[arda 9örülme slktlğl çok daha yüksektir. Kişinin iş-
kenceyi tasvir edebitme Ve hakklnda konuşabiLme becerisi, işkencenin kişi
için taşld|ğl kültüret,5o5yaI Ve poIitik an[am[ardan etkil,enir. Bu faktörler,
işkencenin psikotojik ve sosyaI etkilerinde payl olan önem[i faktörLerdir ve
farktl bjr küttüre mensup bir mağdurun değertendirmesi yaplİrken bu un-
surtar mutlaka 9öz önüne a[lnmaIldlt Kü[türler ara5l araştllma[arln ortaya
koyduğu qibi, psikotojik ya da p5ikiyatrik bozı]ktuktarl değertendi.irken kut,
lanltmasl en akllcl yak[aşımLar fenomenolojikya da tanlmlaylaı yöntemlerdjr.
Bir küttürde davranlş bozuktuğu ya da hastatlk olarak kabuI edilen bir durum,
başka bir küttürde patotojik otarak değertendiritmeyebitir.'5,'6.'7 ikinci Dünya
savaşıhdan bu yana, şiddetin pslkotojik sonuçtarınln anlaşllmaslnda iLerLeme
kaydeditmiştiı Bazl p5ikotojik semptoml,ar ve semptom kümeleri, işkence Ve
diğer tip şiddet mağdurlannda gözlenmiş Ve betgelenmiştir,
237,sonylttarda,değişikşiddettiplerinemaruzka[m|şkişileregidereka.tan
bir oranda travma 50nrasl stres bozukluğu (rssB) tanl5l konmaktadlt Ancak,
Bat|[l otmayan toplumlarda bu tanlnln geçertitiği konusunda henüz tam bir
görüş birtiğiyoktuıYine de, farktl etnik Ve küttürel gruplara üye ve travmaya
maruz ka[mlş müttecilerde yüksek olanl,arda TssB ve depresyon betirtiterine
rastlanmlştlr.93,'9,1@ Dünya 5ağtlk Örgütü'nün kü[türler arasl yaptlğl dep.es,
yon ça[lşmasl1o1 bu konuda faydatl bit9iter 5ağlamlştlı Bu çallşma göster
miştir ki bazl semptom[ar farkLl küLtürlerde aynen bu[unabilmesine rağmen,
bu 5emptom[ar mağdurtall en çok etkiteyen semptomiar otmayabitmektedir,

2. Psikolojik değerlendirme ofton1
238, Değertendirmenin yapltdlğl potitik bağtamtar çok çeşitti otabitir, Bu çe-
şittitik, değertendirmenin yürütüteceği tarzda önemti farktltlkl,ara yol açmak-
tadl. Hekim ya da p5ikotog aşağldaki itketeri, be[[i durumlara ve değerlendir-
menin amaclna 9öre uyarlamatldlr (bötüm lll.c.2]ye baklntz).
259. Belirli bazl sorularln rahatça 5oru[up sorutamayacağı, güvenLiğin Ve giz-

95 A (leinman.a.th.opologyand pgychiatry:the İole of.uttu[e n closs_cultulal resealch on ialness
and caİe". P9y.h etry and its R€lated Dis. p ner konuLu Oünya PsikiyatriDeİneğisötleset sempozy!-
ouna sunulmu5 bild l],1986
96 HT Enqethaldt,-TheCo.ceptsofhealth and d],eas€lHİ Engleha.dlve sF spickered.Ev. ucton and
ExptanationintheBiomedicats.ience5,{Hottanda DRedetPubüi5hnqco)1975;125 141
97 J, w€st..m€y€ı 'B!(hiati. d]agnosis across cuLtuİat bound.ries" Ame can lournal of Psychiatry
98 R,F,MotLi.a €taL-The eff€.t oft.auma and con]5nement o.thefunct]onal h.atth a.d mentaLhealth
statu5ofcambodian§Livin9inTha]tand-cambodiabordercamps',JAM^,199ai270581-586
99 l.D.(i.z e et al "İhe prevale..e of Po§ttraumati. mess d soİdeİ a.d its ctini.al §ig.]fca.ce anon9
southeast rsi.n lefu qees]Am€l.anloumal of By.hiatry 19r0| L47 \7) 9l1 9ıJ
1o0 K AlLden et aL"Bum€re politi.a( di5s d..ts ]n Thaitand| t.auma and suwival amonq yo!.q.dults
in exiLE:Ameri.an]ouİna(of Pubti.Health 1996i 86j 1551-1569.
1o1 N.sartoliüs.lclos§-cutlu.alİeQaİchondepİ€3çion',Psychopaihology,1987]190)n-11

104