Page 143 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

Dddirtuourun| furuh 14l

oranda da başarılır. Baz Kün beylild€rinin o dönem Xurtuluş savaşl dönemindeki kti-
çiit i§yailaIa ka§ı ç,hşIanna ragmen Kürt ha]h biİ bütiin olaİaİ bu savaşta yeİ Ü..
sivas Kon8Iesi'nde, AmasF Kongresi'nde kendi kirnliİ]eriyle Kürt beyliklerini, Kiim
illerini lemsilen bu]tıİurlaİ. En niha}€tinde ilk oluşan meclisle yine Kiİdistan illeri-
nin temsiIci]eri, Kün veki]leri olaraİ hatta ırlusal kıyaJetleriyle kendilerini orada tem-
si] ettirirleL o gijıe kadaİ problem yaşanmaz. l92l Anayasasında zaten "Ti{uiil'ten,

"Tiitrk"ten hiç bahsedilnez, biİyeİde "Tüİkiy€ devleti" biİ yerde "Türkiy€" 8eçer, onün
d§ında l92l ana},asasmda hiçbir }€rde miıliyet lrrr8usu, €tnik bir vurgü l§. yapılmaz.
Çünkii zamanı değildir, mücadele sürüyor, i(tifaİm sürmesini ihaiyaç vaİdır, tam ola-
rat bih€miştir savaş, o ittifakrn dağlmama$ gerekiİ.
Ama l923'den sonra durum değişiİ, seçirrıler yenilenir. Mustafa Xemal kendi be-
Iirledi$ aday listeleri iizerinden seçimi gerçekleştirir. Yeni oluşan meclis, afünza sı-
Fnarat o dönemdeki bir ifadeyi kı.rllanacağm, "kız gibi medis"tir. Bundan §orua aİ-
ğİ yeni Türkiye cumhuriyetinin ideoıoji§i ve hangi lemell€r iizerine otunıılacağ bu
veni meclisle oluşturulmaya çal§ ırve 1924 Ana}asası da bu şekilde yapılıİ. o tarihten
sonra anÜ (iirtler yoktur. Hocalarurırzn anlatğr gibi vatandaşlrğün etnik bir ş€kilde
tanırrılarıması 1924 Anayasaslyla olur. o 8üne kadar kurulan yeni devlette ortaİ oldÜ-
laİını ve İendi]erinin de hak sanibi olarak kolektif haHara sahip olduğırnu düşünen
Kürt ha-Ilı hsa sür€ sorıra bunün bö},le olmadlğnı görür. Buna karşı isyaJılaİ başlaİ,
ilki ve en büyügii t925'teki Şeyh sait Isyanldır. Isyan basn. u ve tedbirler daha da
ağulaştnlür. ö l8 }dda, yani 1920- t938 arasmda çok sa}T da isyan yaşanr ve sonuncusu
1938 Dersim lsyanidlr, o da bastrnhr ve ondan sonra tedbirler çok daha aİtrrülır. Anü
Kürtlerin inkaİı yeni oluşan devlet açısından farz hale gelir. Çünkü 1924 ana}asası ile
kendini Tiirk kirrıligi iiz€riİe kuran yeni ülus-devletin hayatta kalabilmesi ve ol8unlaş-
ması anca} -en büyilk toplrılut otan- (ürderin inkan üzerind€n mümkün olur. Kijrtler
dışında ba§ka itiraz edebilec€k, iliraz edecek hali ka]mış olan veya niyeti olaİ başka
ha.lkta yottur dognr diirüst. Çünkii lttihat-Teİakİi döneminden başiamak iizeİe halle-
dünişlerdiI onlaİ, doiaysıyla sıra Küİtleri halletmeye gelir.
Ancak Kıinler kesmek]e bitirilemeyeceği için değişik yöntemler kullan{ıİ sür8ün
yasnlaİıyla (ürtler Türhye'nin baü illerine sürgüne gönderiİp asimile ediimeye çalüşı-
lrr, }.atülı bölge oktıllanyla Kii-rıleİ asimile edilmeye çallşürlaİ, bölgeye Tük nüfus yeİ
leştirip Türk ve Türkmen kö}4eri oluşturularak asimilasyon hıdanduılmaya çalışltlr, Bu
aİada yeni tarih yaz ır tabii, bu tarih içerisinde Kürtler yoktur. Dil leori]eİi g€liştiriliİ,
Kürt dili yoktur, bütiin bunlar bilimsel ese.ler olaİaİ ya!ır arılr. Aynı zamanda Milli
Eğitim proi€si çerç€vesinde ders kitapları da bu şekilde haarlanır ve yeni nesill€r arok
alacagıbıı eğitimlebu tarih bilgisiyle, bu dil bilgisiyle, bu alt yapıyla genç Tüİkiye Cum,
huriyetinin müreffeh ne§illeri olarak yetişmeye başlaİlar. Lis€ t, Lis€ 2 ders btaplann-
da halen, } 2008 halen, koca bir dünya tarihi incelenir, o§maİılı tarihi incelenir ama
Kürt adr ile biİ tek yerde düi ka§ülaşmaz süruz, (ün yoktur. Etmen] vaIdlr mes€la, Rum
vaİdır, kötiilenir, halaret edilir, kötii 8österilİ ama vafdır yani yazlyoİdur. funa (ürder