Page 142 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

lılo Tqlffi 8.iıi inF,: silü]BrfuyuAaıi

çok iyi al8 anması, çoı iyi alglatılma§ ve çok payla§lmcı şekilde sürdürülmesi 8erekir
ki anayasa Nürt sorununu çözebilmiş olsun veya anayasa toplumsal baİışa tattı sunu,
yoroİsun.
Elbette ki yeni anaya§anın bir başka rolü daha vari yeni anayasa sadece toplumsal
banş veya (ürt sorunrınu Çözmekle mii&ellef değil. Dünden beri değerli hocalanmız
da ifade €ttiler; Tiirkiye'de biİ özgürlük problemi var ve bu özgürliit problemi sade_
ce Ktiİt]eİle ilgili değil. Türkiye'nin demokasi, özgürlük ve insan haklan alanındali
ihtiyaçlan her }untaşln _ön€m versin veya verTnesin_ genel ihtiyacdür. Türhye'de
herkesi il8ilendir€n biI öz8ürlü problemi var, bu nedenle anayasa aynı zamanda bu
Türkiye'deki genel özgürlilkler problemini de çözmek zorundadır. Dola}ısıyla ikj ama-
ca hizmet etmek dunrmundadür. Fatat bırgünkü konu başhsmız düa çok toplumsa]
banşm inşasına yoğunlaştığ için ben de sunumumda buİujıla sındr kalmay ve Kürt
soİunu ıizerinden yeni anayasada n€lef yap abilir ve}a yeni anayasa bu meseleyi nasll
çözebilir diye tamşmayı isti}orum,
Tespider ve sonuçlara giderken bir alt yapü oluştufmak ve bunlan gerekçelen_
dirmeİ için hePimizin bildiği tekarları yapmak durumunda},rm. Buradaİi bileşi-
min niıetiği ve profili göz önüne alındlğında söyledikteİim bir hanrtatma gibi olacal
ama daha sonta}i görilşlerim için buf aI önem arz edecek, Ashnda dün değerli ho-
calanmvın baz]tarı bırnun teorik a]t yapl§nü da sundular; özellik]e vatandaşlık kav-
ramlnın Türkiye'd€ki tarihsel 8elişimi, analasalaİa !anst},rş biçimi ve anaya§alardan
sonra uygulama biçimi haİİrnda arkadaşlanmız çok niıelikli bir şekilde sunumlarını

8erçekleştirdi]er. Ben bu m€seleyi şimdi Künler açısından biraz irdelemek, (ünlerin
Tilrhye'dekj vatandaşl* durunlaJına daırkısa bir tarihi hanrlatma yapmak istiyorum.
Her zaman temel birtespitle başlanz konuşmaya: Tüfkiye'deki Kürtsorunu Kürtinka,
nrun irzerine olıışmuş devasa bir sonındur v€ bunun tarihi Cumhuriyet'ten öncesine
de dayanr.lşte osmanltya kadat da uzanır, ama lttihat-Terakki'nin }la}laşımı veanla,
Fşlyla iyice somutlaşür. Hatta "Eğer lttihat Terakki Birinci Dünya Savaşlnı kazansa ve
iktidara 8€lseydi t923'ten sonra yapılanlann aynısınt }apacak zihniyete sa}ıiptir" d€nir.
llk l(ün inkarına dayalı "bilimsel" araşhrmay lttihat ve Teraİki'nin -yabancı bir isimle
Berlin Şarl Akademisi'nden ya}ınlanm|ş gibigöstereİek_ yapurdlğü belirti]iİ, lttihat ve
Teraİli'nin kendisinin hazırlattıF ama uydurma bir yaban€ı profesörijn ismiyle ya-
ynlattrğr bu es€rde, Kürtlerin asllnda olnadığı ve Türk olduğu iddia]an dile getiritir,
Dolaysü}ta Kürt inkan ta o zamarıdaİ başlar.
Ancak l919'a gelinditiinde Anadolu'da başlayan hareLetle birlike TürkleriJr çok
fazla ittiJak yapabileceklen giiç yoklur. Çünkü l9l5'de zaten haledilditleri içın Erme-
ni]erin Türklerle ittifak yapabilmeleri söz konusu değildiİ. Rurİ,lar mübadele ile ha €_
dilmiştil. Dolaysıi,la onada ittifai kurulabil€cek bir tek Kürder vardır. zaten o döneme
kadar da Küriler ile ciddi bir problem de yaşanm§ değildir. lki halk arasında dindaşl*
vardıI, ik halt da Müslüman'dlr. DolaFstyla Anadolu'}u birlüte saumma ad]na Türk
ve Kün halhnln birliğ ittifaıı çok daha makul görülmektedir !€ bu deneniİ. Büyük