Page 107 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

bir yeni yol, bir ü(üncü stçenek araytşl ortaya çlkmlştlr. Bü]9ün hem sosyal bjlimler literatürü-
ne hem de farklı ülkelerin politikalanna hakim olan bu araylş dönemin] yaşamaktaylz.

sosyal bilimler literatüründeki tartl§malaıl bir kenara blraklp, çokkültürcü politikalar izleyen
ülkeıer€ baktlğlmlrda, ı97l ylllnda Kanada'nln çokkİltürcülüğü resrni bir politika halin€ ge,
tjren ]lk devlet olarak belirdiğini gölüyoruz. Mich€l wieviorka, "parçalanmlş çokkültürcülük"
kav.amlyla ıallf etliği Amer'ka Birleşik D€vletleri ,arş,s,nda Kanada, Avusiralya ve isveç'te-
k çokkültİrcüliik rejimlerini "entegre çokkühürcülük" olarak tanlmlar.

Kanada'da çokkiiltıircülüğün hareket noktasl, Qu€Mc sorunu v€ Fransl2ca!dlr. l965'te Kana-
da,da çokkültürcülük düşünce5], "ikidillilik ve ikikültünülük Konu5ü]nda Kraliyet Komisyonu
Raporu"nda yer alan tavsiyelelle yola çlkmüşt r, Söz konusu rapor yalnüzca iki temel toplırl!-
ğıJ, Britanyalllar ve Franslzlan dikkate alan ikikültürlülük politikasınln yerine Kanada toplu,
munun etnik çeşitliliğinı dikkate alan bir politikayl öngömektedir. l97ı'de resmen onaylanan
v. l982 Anayasasl'na bir hak ve ö29ürlüklel sözle9mesi şeklind€ dahil edilen çokkültürcülük,
bugün di{, küllür ve eğjtim alanlarlnln yanl nİa istjhdam alanlnda eşlt flrsatlar kapsayan çok
g€niş bir mevzuata dayanmaktadlr. l97o'lerin başlnda uygulamaya koyulduğu şekliyle çok,
kİltürcülik, yalnlzca Kanada'da kültürel ve etnik azlnllklann karşılaştlkları güçlükIere bir
yanlt ve Kanada'yl bir m.ltjnq pot Glilme po|asl olarak değjl, bir mozaik olarak tasawur et,
menin bir ifadesidir. 8u karar daha çok Kanada'nüfl iki kutuplü] bir topllm haline 9elmesini
önlemek ya da geciktirm€k aoaçll bir yöntemdir ve in9ıliıce konuşanlar tarafından oldırğu
kadar, ulusçuluklannln demokü,atik karakterinj, azlnllk kültürl€rine karş açlk fikirliliklerini
kanltlamak için bir flrsat olarak qöİen Qu€bec'teki F.ankofon kesjm tarafından da memnuni-
y€üe kaݧllanmlştr.]

1978'den bu yana resmı olarak çokkültürcülük politikası izleyen Avustralya'da ise, 1989'da
"Çokkültürlü Avustralya için lJlusal Ajanda"/ kültürel kimljklerin yanl slra sosyal adalete v€
ulusal ekonomik Verimlilik temalarlna da vurgu yapmakladlr. söz konusu ekonomjk boyut, ti-
car€ti ve Avustralya'nln diğer ülkelerle yatlnm alanlarlndaki ilişkilerini qeliştirm€k için 9öç-
m€n erin dil Ve kültür€lyeteneklerinden yararlanmak düşİncesine dayanmaktadlr. Dikkate all-
nan her tooluluğun kültürel öz9üllükleri ile ulusun ekonomik kalkünmasünl eklemleyen bır çok-
kültürcülük anlaylşl, tüm ilqili birey Ve topluluklarl açl5ından anayasa ve yasalann, değer ola,
ıak eşitlik v€ hoşgörü, temsılj d€mokrasi, düşünce Ve inanç öz9İrlüğü; cinsiyet eşitliği ve ulu,
§al dil olarak in9iliz€e'nin kabulü anlamlna gelmektedir. Ba§ka biİ anlatımla Avırstralya/da
bir sosyopolitik rejjm olarak çokkültürcülük, kültürel farkllllklara sayql, eşit yı]ntaşllk ve ul!,
,al ekonomik ç kan, ekonomik gel]şme, kalklnma ve dayanrşmay kapsaylcü bir politika çelçe,
Yesinde hayata 9€çirilmiştir.4 wieviorka, uyqulamaya ilişkin tüm farklılıklarına rağmen her
iki ömekte de "€ntegre çokkoltürcülük"ün en önemli niteliğinin arlnllk 9ruplarnln kültürel
taleplerini sosyal taıeplerinden v€ ülkenin genel ekonomik ihtiyaçlanndan, siyasal, ahlaki Ve
kültürel değerlerinden aylrmamaya dayall olduğuna dikkat çekmektedir.5

, ui.ırl wı*lorİ. ( 199a): "L. fullifutuall*.n.il l. ı{roe?|, cahir lnkrtlM & so.Iobgi., L c\,, ?ra-

5 1bid,.231.2rı-

ı05