Page 106 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

türcü düşüncenin iki "ıaman"lnl oluıurmaktadlrlar, Başka bjr anlatmla, çokkültüİcülüğün
yandaşlarl, "kültürel sln.r"laİln k€skin ya da en azlndan anlamll bir sorun olarak 6ne çlkanl,
dlğı bir sosyal durumun tarifine dayanmalan nedeniyle, ulus-devletin sosyopolitik bjçimini soı
gulamakta ve bu bağlamda kültürel haklann tanlnrnasl yoi!yla çokkültürcü bir lejimin ger-
çekl€ştirjlmesinj savunmaktadlİlar. oolayls]yla çokkültürlü bir toplum talifi, kaçlnllmaz o a_
rak geleneksel sosyopolitik rejimin yeniden inşas nl da ilgilendiren ve çokküttİrcülüğe ımken
tanlyan bir boyut taşlmaktadlr,ı

Çokkültüİlülük başlanglçta ABD'd€ daha çok etnik lrksal ılişkileri incelemede kullanllan bir
kavram olarak kullanlma girmiştir. Ancak zaman içinde bir yandan çokkültürlİlük kavranrl_
nln farkll sosyal bilimler disiplinleri tarafından sahiplenilmesi Ve kuljanllmaya başlanmasl, di
ğer yandan da bir sosyopolitik rejim olarak çokkültürcülüğün farkll ülkelerde çok farkll meka-
nizmalarla hayata geçirilm€sı çokkültürcülükle ne kastedildığine ilişkin belirsizliği aİrlrml§tlr.

Çokkültürcülüğün tanlmlyla ilgili bu qİçlüğe bir üçüncü unsuİ daha eklenmiştir: Çokkültürcü-
lüğü savunan pozisyonlann ve söylemlerin çokanlamlüllğı Ve çokbiçimliliği. Çokkültürcülüğün
lib€ra1,5o1-1iberal, muhafazaİar, ö2cü, demokratik, eşitlikçi, militan, devrjmci, d6nüştürücü
gıbi biçimleri vardlr. Nit€kim Jan Nederveen Pieterse, klrk y€di farkll çokkİltürcülük pozis_
yon Ve söyleminin varllğlndan söz eder, Bu po2isyon v€ söylemlerin içinde,
çokuluslu şilkğtle_
rin ekonomik İantabilitelerini artlrmak lçin kültülel çe§itliliğl kullanmalan, hatta daha aç k
söyleyelim istismar etmeleri de m€vcuttuİ. sö29elimi Berıetton v€ coca cola, kültürel çeşitl]li,
ği, qiderek daha fazla kür€stlleşen bir pazarda ürünlerini mümkün olduğu kadar 9€niş kitlele_
re satmak içın kullanmakta, istihdam pol]tika]an ya da pa2arlama ve reklam stratejıl€İini bu
yönde oluşturmaktad]rlar,2 Dolaylslyla çokkültürlülük söyl€min€ dayanan ya da çokkültürcü-
liğü savunan bir siyasal hareket/ 5öz konusu kavramı v€ politikayl nasll tanımladığlna dikkat
etmek 2orundadlr; çünkü çokkültürcülük her 2aman demokratik V€ eşitlikçi aç]llmları olan bir
kavram ve politikaya i§aret etmez,

Değ'nmek istediğim ikincı nokta, yakla§lk §on Plli yülda yaşanan gelişmeler Ve bugün 9elinen
nokra ile ilgilidir. Yurttaşllk kimlik Ve statüsüne vurgu yapan, yurtta§llk kimlik ve statüsü d,
şlndaki etnik/ dinsel ya da toplumsal cinsiyet başta olmak üıere tüm kjmliklerj görmezden 9e_
len ya da özel alana gönderen daha evrens€lci ve içerseyici bir anlaylştan kimlik politikalanna,
topluluklann "farklıl.k politikalan" ya da ''tanlnma politikalan''']a doğru bir gelişme yaşan
mıştlr. Kimlikıerini bir farkllllk unsurı] olarak öne sürmekle kalmaylp özcü, sabit, değişme,
özellikler olarak ele alan Ve bunlarln \ltanlnma/'slnl _sadece tanlnmarnl değil, tanlnmanln so_
mut politikalara yanslmaslnl talep eden, farkllllklar n yok sayılmaslndan farkl aşln derec€de
vurgulamaya, farklllık üzerine politika yapmaya eğilen ikinci bir dalgaya gelinmiştir. Kültİrel
politikalann üçüncü dalgasl olarak tanlmlanabilecek jçinde buıunduğumuz dönemde ist, bu ilk
iki dalqanln da saklncalarlnrn orlaya çıkmaslyla, toplUluklar alaslndaki farklllltlan sabitleme
den, toplulı]k kimliklerine hapsetmeden ya da farkl]lüklaı yok saymaya, eritmeye çallşmadan

ı M.i.,.d Bln]chouı r. a!İ/@,l!.dr,ffi, 3 l. l, ParG,s.10 tı.
2 D imll.h Paenoglu ı 2.09,2 00 7 ): lıi ull cul! ralig.G), l.. .v al^6 d,!^ dls.o!.r , so.io,A.thfu9ologi.] hr91A,.ior.
İ
(
lh,qol oeı. @ ro lgılo.ğMna ü. h ırnı.
ü,ir