Page 100 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Nadir öıb.k
Bu kapsamli sorulara klsa yanltlar Vermeye çallşacağlm, Birjncisi, sosyalist blokun ya da
ikinci Dünya savaşl sonrası yeni oluşan sosyalist ülkelerin Bat Avrupa'da işçi haklannrn qeli

şimi, işçi hak]arlna ilişkin duyarl]l ğln artlr lmasl konusunda bir etkisi olduğu doğrudur; fakat
bunun tek faktör olarak aç klanmasl bence mümkün değildir, Sosyalist rejimleİden ya da sov-
yetler Biİliği'nin ortaya çlkarllmlş olduğu düzenden ilham allnml§tlr batldaki sosyal haklar gı
riş;mi4oej dncdl bıJnJn ay1l zamarda çol, ö.em ibir başka redeli vardlr, ik'.ci Dünya 5dvd.
şl asllnda liberal piyasa ekonomisinin, yan] klasik liberalizmin çöküşü anlam]na gelir ve savaş
sonras nda batlda kamunun ekonomiye müdahale ettiği, piyasanln diz9inlendiği yeni bir dö-
nem başlar. 1970'lerin ortarna doğnr artlk bı]na geleneksel piyasa ya da liberalizm demek
uygun olur. Bu sistem içerisinde sendikalar ve işçi srnlfl önemli bir aktör olarak yer alür Ve
devlet, sermay€ ve işçi s nlfl aras nda bil urlaşftra ya§anlr. Dolaylsıyla sosya devletin ge]işme_
sindP bd ı]7laşmanln onerrli bir oayl olduğunu düri.Jyorum.

Yeni liberal politikalann yükselmeye baş ad|ğl dönem 1970']erin ortasldlr; yani henüz sosya
list 5istem "bütün ihtişamly]a" batida yen] ]ibelal politikalar 9üç]enmeye başlamlştll. Dolay _
sly a batlnln sosyal devleti terk etmesinde de belirleyici faktör bence sosyalist ülke erdeki de
ğişim değildir. Kapita izmin 1945 sonlas| yaşadlğ değişme er ]970'lerde daralmaya yüz tü]t
muş, uzlaşma ortadan kalkmaya başlamlştll Ve sosyal devlete aktaılanlar geri al nmaya çal ,
şlml§tll.

Aıiı Çelik

sendikalaİ n, sendika tipi örgütlenmelerin geleceğine dair bil solu çok uzun bır cevap gerekti
rir; ancak çok klsa şunu söy emek istiyorum: Dünya iktisat politikalarl açl5rndan asllnda
1800'erdeki kapitalist dönemin bir nevi tekrar yaşanmaktadlr. Bu, piyasanln tekrar dizg]n
siz hale gelmesi anlamlnl taşürj yani ikinci Dünya savaşl öncesindeki dönemde olduğu g]bi
di29insiz bir piyasa bül kez külesel bir hak]miyet sağ amlş, bu da toplumsal eşitsizliği, yoksul-
laşmayl artrrarak ücretlilerin toplumda ciddi bir çoğunluğa ulaşmaslna yol açmlştlr. sendika
lar ve sendika tipi toplumsal örgütler çalışanlann piyasa karşıslnda savunu mas açl5 ndan ye,
niden hayati bır rol üstlenmişlerdir. Fakat sorun şu ki, sendikalar için uygun bir zemin bulun
mamaktadlr; yani 1945'lerdeki uz]aşma yoktul, ıİevruat çok uygun değildir, çalşanlann ya
pl§ gideİek karmaşrk Ve palçall hale gelmiştir ve sendikalardan küresel çapta kutulman n,
en a2lndan sendika arln revize edilfiesinin istendiği bir ilişki ağl söz konusudur.

Küresel piyasa 9izli bir parçalamayla örgüt]enmeyi zorlaştrrrnaktadlr. Yak n çevrenize bir ba,
kln; eskiden mavi yaka l, beyaz yaka l çalşanlar varken, şimdi gri yakallar, tuluncu yakall_
lar, yeşıl yakalülar gibi çeşitli ça lşan kategorileri mevcürttur. Bunlar n sendikal örqütlenmesi,
nin nasl] sağlanabileceği sorusu bence sendikalann önünde önemli bir soru işareti olarak du,
racaktlr; ancak ben sendika ara olan ihtiyacln 9iderek artt]ğl bir dönemi yaşadlğlmlz düşünü_

işçi memur sendlkalaı meselesinde mevzuat çok aç ktlr; şu anda kamu görevlileİinin sendika
larl değil, dernekl€ri vardlr. Siyasal faaliyet konusunda şunu söyleyeyim: 1982 Anayasasl'nln