Page 43 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

ciddi bil biçimde üstünlüğünü karşl tarafa kabul ettirir ve kavga böylelikle
sona erebalir, Ya da bjr başka biçimde çatışmanln bitmesj yolu: Kavga eden
taraflann bİbillerine üstün]ük sağlayamama§ına rağmen. bu kavganln
gidişatlndan yavaş yavaş endişeye kapIlma]arl ve dolayl§ly]a hani bhaz kavga
etmekten yoruIarak k€ndi aralannda u2laşarak bir §onuca varma yoluna
gitmel€rjdiı Bu da 90'lann baş,nda, ilk yıllarlnda Güney Afrika
cumhuriyetinde görü]müştür, yine aynı şekilde Nikaragua'da da böylesi biı
kavganln sona ermesi olgusundan söz edebiıiriz, Yani burada da kavga eden
tara{iar birbi.a€rine üstünlük sağlamakta sonuçta yorgırn düşeraer v€ artük bu
işi yürütemeyeceğiz derler ve kavga biter ama çatlşmanln bitmesi demek,
çatüşmanln yarattlğl bütün sonuçlaın ortadan ka]kma$ demek değildir
Doğa] oıarak çatlşma bj. tfavma yaratrnlştır, ya.alar açl]mlşhr, üzeıinden
geçilme§i gereken, halledilmesi ge.eken, iyil€ştirilmesi gereken bjr durum söz
konusudur Bu noktada tabiideğişik yöntemler izıenebili.; bazen yöntem slfah
taşlması mümkün olmayan değişik yollar i2lenmektedir, unutmak_
unutturmak vesaire gibi. Ben bu konlda, bu sunıjşta toplumsaı uzlaşma
komite]erİ, komisyonlan admı verebi]eceğimjz bir yolun aegijik uyguıama
örnek]e.inden bahsetmek i§tjyorırm, örel]ikle oüney Afrika Ğr-ı,rri|"tına.
ve sırbistan'da na§|l uygu]andığnl çok özet o]arak, g."eı bi. ıi|i
"ı"rak
vermeyj düşüniyorum bu konııda, eğer daha derinleştirjlme§i gerektiği;i
düşünür iseniz, tartlşma bölümünde detaylandırabjljriz, u;r ae ası aa'ııa
önemaisi bundan belki çaİşmanln bazı önemli nokta]ara dönüşmesj, önem]j
boyudara örneğjn bir soyklrım boyutunu alması, arnegın bir
.erjşmesi,
insanI|ğa kalşl işlenen suç niteliğine büıünmesi yahut ta savaş -stıçları
dediğimiz kategoriye kadar ile.i gitmiş olması durumunda ozellikle gijndeme
gelen uluslarala§ı düzEyde kuıulan Ve ıjıuslararasl
ç"rç.rua" a"lirı.nmış
hukuksal mekanirmalan kuI]anan yargl kurumlarlnın, b, çut,şma
"onru",
o(amın normaileştjrilmesjne müdahale etmesj §öz konusu. Bu iki yöntem
araslnda teme]birtaklm fa.klülükIar var bh kere, her şeyden önce yargısalyolu
benimsediğimjz zamani çatışma sonrası norma]]eşmeyi çat,ş-u .-rna".aa
işlenmiş olan suçıann ve şiddet fii]lerinj faillerine y,lı.i"yıp
-ru-ırır6,
çatlşmayl bir gu.ıJplar arasl çatışma haIinden çıkarmat saı ı<ontısuaur, yani
yarglsal yolu izlediğimiz zaman yargl§al boyutlara taşıdıgımız zaman iş;
sorumlUluğun bireyselleştirjlmesj, sorumluluğun roleı<tif oımiktan
çıı<anlaral
bjr€yse]]eştirilmesj Ve böylelikle bir etnik grubun ya aa dini guruiun ya aa
§|yasl goruşe mensup cemaatin bütününün Üzerinden sorumluluğu kaldrıp, o
guruba m€n§up bazl bİey]erin bil€ysel sorumluluğu ıaııne donılştıirmektir,
6rneğin.1990_93 arasl Hılvatistan'da yaşananlardan ya da ] 992-95 arasında
Bosna HeEek'de yaşananla.dan sırplan değilde slovodan Miıosevıç isimiibır
slrbü özelljkle solumlıJ tutmak gibi, bütün slrPlar bunun a.gıaıi
"orr.ır",
bu adam sorumludur, Bunun sorum]uluğunu bireyseı aı:zlJmde

37