Page 23 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

o şunu demiştir; Türkiye'de sosyal doku, topIumsal doku son derece
güçlüdür. Türkiye kolay kolay Parçalanamaz. Dünyadaki en güçlü toplumsal
dokuya §ahip ülke]erden biridiı Bu 80'liylllardan sonra gelişen terör ortamına
bakarsak,80 öncesindeki Alevi-sünni çaİışmasl gibi daha farkh olay]ara
bakar§ak, gerçekten hak vermemek mümkün değil. Tek bir örnek ve.mek
jstiyorum. Şimdj Türkiye'de, cüneydoğuda yaşanan ve işte otuz bin
insanımlzln ölmesiyle sonuçlanan şiddet olay]arına baktüğlmızda gerçekt€n
hiçbir Avrupa ülkesjnde olmayacak kadar büyük ve korkunç boyutlarda
olay]ardı. Kuzey lrlanda'ya baktlğımlz zaman ölü sayüsl, olay sayısına
baktığın,z zaman, Türkiye gerçekten çok Vahim §eylel yaşad|, sizle. bu
kilgede olduğunuz için bun|arl daha yakından biliyorsunuz. Ama djkkat edin,
bu çok önemIidil, otuz bin insanımız öIdü, ilişkile. §on derece geri]di, işte
Türkleı Kürtl€r karşl karşlya gibi konuldu, ama o kadar insanlmüln ölme§ine
rağmen, hem Türk kökenli, hem Kü.t kökenli, hem asker, hem sjvjl,
öğretmen, imam gibi pek çok insanımlzln ö]mesine .ağmen, hiçbi. zaman bu
toPlumda insanlar aynl apartmanda otu.an, aynı sokakta oturan, aynl oku]a
giden insanlar, işte sen Türksün, ben Kürdüm deyip birbirlelin' dlşlamadılaı
Allşveriş için bakkala gittjğimjzde, acaba bu Kürt mü, Türk mü ona g6re
gldelim demedik. Tab!i kl çok isbsnal şeyler olabilll, Ölneğln kalma
evljliklerde bir düşüş olmadl, insanIar Kürt diye, TOrk djye birbir]eriyle kız allP
vermezIik etmedileı Bu çok önemİidi. Aynı apaltmanda yaşamaya devam
eüik. Kuzey lr]anda'ya gidin bakın, bunlaı göremezsiniz. Aynı sokakta bile
birlikte yaşamaz]al, Birbir|eriyle evlenmek, kız ahP vermek, ça]üştlrmak, böyle
şey]er olmaz. Bil çok etnik çatışmada böylediı Tülkiye'nin bir avantajdı. bu.
otuz bin insanlmlz ölmesine .ağmen, toPlumsal dokumuz §ağ]am. Biz ha]a
bilbirimizi seviyoruz; Tü.k, Çe.kez, Pomak ne o]urgak olalüm. Bı] da talihten
gelen temel]ere dayan|ı bu o kadar kolay bozu]abilen bir şey değil. ceçmişte
yaşanan Alevi-Sünni çatışması iç'n de aynı şey söylenebil'ı Doğru, Aleviler
çok dlşlandl, Myle şeyler oldu, osmanlı döneminden beri bir sünni devlet
geleneğimiz vaı ama buna rağmen yine de iljşkile.imjzi ba.üşçıl bir düzeyde
sürdürmeyi başardük. o nedenle Bernard Lewi§'in bu tespitini ben çok
gerçekçive yerinde bulduğum için, hiç ko.kmadan Avrupa Birljği standard,nı
az|nllk haklan bağlamlnda da ge.çekleştiımemizin bil sak|nca
yaratrnayacağln, düşünüyorum, tam tel§ine ulusal bir]iği pekiştirmenin.
gerçekleştirmenan yolu asİnda bu, bugün için. EVet. ulus devletlerin kuruluş
sülecinde, ftansa'da olduğu gjbi katı, melkeziyetçi, fa.kİİkla.l .eddeden
politikalar sürdürmek bir zorun]ılluk olmuş olabilir, pek çok ülkede böyleydi.
Fransa bunu yapb, Belçika bırnu yaptı, hem de çok vahjm bjl şey yaptü,
nüfusun çoğunluğu Flamanca konuştuğu ha]de, Flamanca di]jni yasakladl,
kanunlar uzunca bir 5ğ.e sadece Fransüzca yaylnlandı. Fransluca nüfusun
yaklaşlk yüzde klrk| taraf|ndan konuşulan bir dildi, Flamanca ise yüde

11