Page 39 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Hukukun Üstünlüğü Seminerleri

Türklerle birlikte aynı kulvarda olduklarını görüyoruz. Süreç içinde, 70'Ii ytllafa
geldiğimizde, Kürt sol siyaseıçileri ile Türk sol siyasetçilerinin yavaş yavaş yol ayrlmtna
geldiklerini görüyoruz. Daha doğrusu, red ve inkar politikalannın etkisiyle d|şlandIklan
için Kürtlerin de farkllllklarlnı ortaya koymak inanclyIa ayn örgütlenmeye gittiklerine
tanlklık ediyoruz. Bu süreç içinde, cumhuriyet tarihi boyunca inkar siyaseti hiçbir
aşamada Vazgeçilmedi. ta ki 8o'lerden sonra son silahlİ hareket başladl.

silahll hareket başlarken Türkiye'de Ve dünyada birçok gelişme de yaşandı. Önemli
olan, en azından benim önemli gördüğüm bir dönemeçten söz etmek istiyorum. .1999
yılında silahlı hareket bütün militanlarlnl ülke slnlrlan dışına çıkarma kararl aldl.
Asllnda bu karar sadece bu yönüyle önemli değil. Bu karar, aynl zamanda büyük
stratejik değişiklikler yaşandığını da ortaya koyuyordu. Bunun yanında gene 1999
yllInda Türkiye'nin Avrupa Birliğine üye adayllğl kabul edildi. Her ikisinin aynl ylla, aynı
dönme d9nk gelmesinin tesadüf oImadlğlnl, özellikle Kürtlerin Türkiye'nin geleceğine
ilişkin hassasiyet gösterdiğini ifade etmek istiyorum. Bu iki gelişmenin sonucunda bir
şey daha yaşandl. Bence Vurgulamadan geçmemek gerekir. o da şudur: Türkiye'de
kürt sorununun çözümü ale ilgili olarak artlk kürtlerin istemleri ile Türklerin isıemleri
araslndaki mesafe büyük oranda daraldl, azaldü. Bu yönüyle baktlğlmızda, Türk
aydlnlarl ile kürt aydlnlarl araslnda en azlndan düşünsel zeminde ciddi bir yaklnlaşma
ortamlna girilmesi gerektiğini de belirtmek gerekir. Belirttiğimiz bu dönemeç içinde,
Türkiye'nin kürt sorununu hem tespıt etme, hem de tanlmlama aclslndan önemli bir
olanağl yakalad|ğ|nl görüyoruz.

Bu alanda hiçbir gelişmenin yaşanmadlğlnl söylemek güç. Ancak, öncelikle
şu
noktayı ifade etmek istiyorum ki, Türkiye'de ret ve inkar karşlslnda isyan gerçekliği,
ülkemize birçok şey kaybettirdi. Ne kaybettirdi? Her şeyden önce sorunun güvenlik
sorunu olarak ele allnması sonucunda, parlamentonun, yani seçilmişlerin ülke idaresi
üzerindeki etkinliği sarslldl, hatta sonu erdi. Temsiliyet ikinci, üçüncü dereceye atlldl.
Parlamenter rejim neredeyse meşruiyetini halk nezdinde yitirmekle karşl karşlya kaldl.
Siyaset kan kaybetti. sorunun tartışllmasl engellendi.

Diğer yandan, yine sürekli soruna yaklaşımın özellikle güVenlik ve geri kalmışlık
düzleminde kalmasından ötürü askerlerin rejim üzerindeki etkinliği perçinleşti. Bununla
birlakte Türkiye'de on binlerce insanln hayatınl yitirdi.

Her ortam kendi ekonomisini oluşturuyor. Koşullar neyse, ekonomik yap|lanma o
çerçevede oluşuyor. Özellikle bu bölgede savaş, çatlşma ortaml kendi ekonomisini
oluşturdu. Dolayısıyla, yaşanan çatlşmalar ülkeye büyük oranda ekonomik kayıplara
neden oldu. Belli bir kesim de bu ekonomik yapılanma üzerinde palaz|andü.

Türkiye baŞka ne|er kaybeıti? Türkiye'de sivil toplumun gelişmesi, öne
çlkmasl
neredeyse bir bütün olarak imkanslz hale geldi. DeVIet içinde, hukuk dlşı
örgütlenmelerin oluşması önemli ve beIirleyici olacak gündeme girdi. Hukukun
şekilde
üstünlüğüne ilişkin gelişmelerin sağlanmasünln önüne geçildj. sıkıyönetim ve
olağanüstü haller yaşamlmlzln bir parçasl haline geldi. Türkiye'de birçok olağanüstü
şey olağanlaştl, olağan olan birçok şeyde olağan üstü bir noktaya geldi.

41