Page 28 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

0 iYAR BAK üR 8ARosU

2Z sö2teşmenin 33. madde5i, AmerikaLl[ararasl lnsan Haklaal Komisyonu
ve AmerikaIl[alara5l İn5an Hak|aıı Mahkeme5inin kuruIma5lnl ön9örmek-
tedir Komısyonun temet iştevi, tüzüğünde de betirtatdiği gibi, insan hak-
lanna uyulmaslnl v€ savunuLmaslnl teşvak etmek Ve Amerikan Devletter
0rgütühe bu aLanda danlşman kuru[uş o[arak hizmet 5unmaktlr.26 Komisyon,
bu işlevini yerine qetirirken,5. maddede betirtiten işkenceden ne an[aşllmasl
gerektiğine itişkin yorumuna yot göstermesi için Amerikah[ararasl işkenc€-
yi Önteme ve ceza[andlrma sö2[eşmesi'ne bakmlştıt]7 Amerikan Devletler
Örgütü 9 Aratlk 1985 tarihinde Amerika[lLararas! işken.eyi önLeme Ve ce-
zalandırma sözteşmesi'ni]g kabut etmiş, sözleşme 28 Şubat 1987 tarahinde
yürüftüğe girmiştir. Bl, sözteşmenin 2, maddesine 9öre aşken(e şöyLe tanlm-
[anm|ştlr:
...ceza 50ruşturma5l amacüyta, korkutmak i(in, kişjseI ceza[andlfma Veya suç
önleme alaal otarak, c€za o[arak Veya herhanqi başka bir nedente, bir kışiye
kas|tlı olaaak fizikseI veya zihinse[ acl veya lzdırap vermek amaclyla yaplLan
her tültü hareket. Fiziksel veya zıhinset aclya sebep olmasa bi[e, kurbanln
kimLiğini yok etmek, fizikseI Veya zihinseI kapasitesini azaltmak amac|yla bir
insan üzerinde uyguLanan yöntemter de işkence olarak antaşlllr.
28. sö2[eşmenin L- maddesine göre Taraf Devtetler sözLeşme şarttan 9ereği,
işken(eyi önLemek ve cezaLandllmakla yükümtüdür. siizleşmeye qöre İaraf
Devtetteı kendi yetki alanlannda işkence yapltdlğlna dair her iddiayl derhat
ve tam bir biçımde soruştı.]rmakla yükümtüdüL

29. 8'inci maddetye 9öre: "Taraf Devtetteı kendi yargl alan[an dahitinde ış-
kenceye maruz b|rakl[dlğl suç[amaslnda bulunan herkesjn iddiaslnln taaafslz
biçimde araştüntma5l hakklnl 5ağLamayü 9aranti attlna atlr".Aynl şekitde Ta.af
Devtetl,eı kendi yetkiteri dahiLinde işkence yapltdığlna inanmak için bir suç-
lama veya 5ağ[am temetlı gerekçeLer valsa, otayta itgiti soruşturma yürütmek
ıçin iLgiLi kurumtarlnln derhat ve gerektiği gibi harekete geçme5ini Ve gerek-
tiğitakdirde lrygun cezai kovuşturma başlatltmas|nl da qaranti attlna aLmakLa
yükümLüdür.

J0. 1998 yltl üLke raporlanndan birinde, Komisyon, işkenceciterin etkin bi-
çimde yarglLanma5lnln önündeki en9etLerden birinin, soruşturmanln işkence
yapmakla suçtanan kesimterte tanlşlk olmasl şiddetLe muhtemet federat bj-
rimlerce yürütülmesi 9erektiği için, işkence iddia[arlntn bağlm5lz o[arak so-
ruşturu[amamasl otduğunu beLirtmiştir.?'Komisyon, her vakanln "tarafslzca
inceLenmesjnin" Öneminin alt,nl çizmek için 8. maddeye at|fta butunmuştur.lo
2ö AtrellJ|,|J AlJ\, l-an HJi J lonDroaL !on.h.. o Amd iJr Dr!,e!le, o.a"._ |<p. LV,| e4
]1.betq€ ] gorden qe( me.maddel,]Mayui996
27 Bkz.Ame.ikaLllirAlar]nsanHaklankoosyonu,1997yltlkrapofu,o19u1083ı,.aporNo15/96,75.
28 Am€l ran o*t€den o.g!tu, sozleFe s. , 67
79 Amel !at,,Jl..Jr| ln§aa Ha{cl rom !vo.u.ta98 Mekr la'da lnsd" Fa.taİ ^ n Dulumu Rapo.u.]2]

26