Page 29 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

jsTAN8UL PRoloKOLü

31,Amerikatütararasl ln5an HaktarlMahkemesi,Ame.ika insan Haktarlsözl,eş-
mesinin ihtat editdiği iddiatarlnln soruşturulmasl gerektiğinden söz etmiştir.
29 Temmuz 1988 tarihti Velasquez Rodriguez davaslnda Mahkeme şu ifade-
lerj kutLanmlşttr:

Devtet,sözleşme hükümteriyte korunan haktarln ihtatini içeren her durumu
incetemekte yükümtüdür. Eğer Devlet aygltl ihLa[i cezast blrakacak ve mağdu-
run haklanndan tam o[arak yararlanmaslnl mümkün oLduğunca çabuk sağta-
yamayacak şekitde işterse, Devtet kendi yetki5| attlndaki kişiterin bu haktarlnl
serbestçe Ve tam otalak kultanmalannl sağtama görevini yerine getirmemiş
demekti.
32, sözteşmenin 5'inCi maddesi işkence qörmeme hakklnl düzenLer. Söz ko-
nusu dava, özetlikte kaylplar konusuna i{işkjn oL5a da,1.4ahkeme taraflndan
atıfta bulunutan Amerikan insan Haktarl söz[eşmesince galanti aLtlna atlnan
haktardan birj de işkence Veya diğer kötü mı]amete biçimleline mafuz kal
mama hakkldlt
7.Avrupo lnson HokLorü Mohkeme'i
33. Avrupa Konseyi, 4 Kas|m 1950 tarihinde lnson Hol.üorünü ve Tenel ozgüf,
liklerini Korunoyo Doi Avlupo *jzleŞne'i'ni kabut etmiş ve sozteşme 5 Eytül
jt
1953 tarihinde yürüf tüge girmiştirAvrupa sözteşme5inin J'üncü madde5ine
göre: "Kim5e, işkence, insan[lk dlşl veya aşağllaylcl muamele ya da cezaya
tabi tutu[amaz". Avrupa lnsan Haklan sözleşmesi, Avrupa Mahkemesi ve AV-
rupa insan Haklan Komisyonundan oluşan bir denetteme sistemi kurmuştut
1 Kaslm 1998'de Yürürtüğe qiren reformLa, daima Mahkeme,eski Mahkemenin
ve Komisyonun yerini atmlştüı Şu anda bireyseI başvuru hakkl zorunLu oLup
tüm mağdurtarln doğrudan Mahkemeye erişebilme5i mümkündür Mahkeme,
işken(e iddia[annın soruşturu[mas| gereğinin 3. madde i[e qaranti aLtlna a[l,
nan haklannln sağlanmaslntn zorun[u bir yotu otduğunu değerlendirme fır-
satlnl da elde etmiştit
34. Bu konuda VeriLen itk hüküm 18 AraLlk 1996 lalihinde Türkiye/Aksoy3l da-

Vaslnda a[ınan karaadlr. Bu davada Mahkeme şu görüşe Varmlştll:
Po[i5 taraflndan gözattlna atlndiğında 5ağtlktl otan bir kişinin 5atıvefitme
anlnda yara[l otdırğu 5aptanlrsa, yaraLanmanln nedeni konusunda mantlk[l
bir açlklama qetirme sorum[ı][uğu DevLet'e aittir; bu yükümtütüğün yerine
getiritmemesinin sözteşmenin ], maddesi uyannca inceLenmesi gereken bir
konu olduğu açlktlr.lr
35. Mahkeme. kararln daha sonraki bötümünde, başvulu sahibinde oluşan
yara[anma[arln işkenaeden kaynaktand|ğl ve J. maddenin ihl,at ediLdiği sonu-

]1 Bnt.lmh Mitt tt€l, sE:lera. ÇisLs.Ii 1lr, gt'a 771
12 Bkz.21Eytül1970,20 A[atlk 1971v€ 1ocak 1990 talihleinde yüdlluğe gren ],5 ve 3 No.1U Ek
PorokolleL Avfupa sozleşfre s..isi 9[as]yla sei 45, 46 V€ u8.
3] Bkz. Avİlpa lnsan Haklan M ahkeme';l. Repoü7s oJ Judgenents and Decisions, !996 v|,p.ra\laf 6l

21