Page 87 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

iıl(i ooln: Anar.!., H!ıuk Ddkİ İ Dnı6J 85

bulunan siyasi iİıidann gelip demirleyeceği yeİ bu olmama]rydl. Çünkü 24 dilzenleme-
sinin gerekçede b€ıirtildigi 8ibi "ıniyırır vıbndaÜİ temeltnd. faİİlr em0q dIr€l ve
dtn*l öz.[iİcrc 8slıtp İlrıIefin lcnduertni devledn eşıt ldanda4lan oloİal görme-
.lnl" sağla}acaİ bir vatandaşlık arıla},ış, geliştirebilecegi fü nedenden ötürü son dere_
ce küşkuludur. Birincisi, her ne kadar anayasalardaİi "Türk' ifadesinin bir etnü kim,
liğe işaret etmedi$, aksiıe bu ifadenin toplumdald tüm kültürel ve etnik aidiyetlerden
azade hüüi nitelitıe bir üsı kirrıliğin adı oldugu v€ dola}rsıyla diger etnik kinılikleri
taşlyanlann "Türk'lüken yii&sünmelennin haliİ bir 8erelçesinin bulunmadtğı söylen
se de, bu söylenenler gerçeği yansttm6z, cumhuriyet tarihi bo},unca "Türk" sözcü$i,
hiç bir şüpheye yer bıraİmayacat şekilde, etnik bir içerik ile kuilan mışttr.
Vatandaşlrtsn "Türk/Türuıik"e referansla tanımıanmasuİn sonucu, €tnik kifiılik-
lerden birinin (Iürklüğiin) digerlerine (örne$n Kürtlere, ga},İi_ müslirDlere] zorlakabul
ettirilmesi olmuştur. Tiirklügün başkalarını taİüyan Ve onlafın kendilerini geliştirme_
sine irİüan tanıyan bir üst,kimlik olnadügı; (ı) kııİUcu elitin söylenılerind€n (b) devlet
u}€ulamalanndan, (G) yasal melzuattan ve (d) mahkeme kararlarından verilecek ör,
neuede rahadıkla kanIdanabilir.
lkincisi, vatandaşl* 24'teki gibi tanımlandığnda, etnik bir kimliği referans alaİ
"Tiirk" ifadesinin anaya§anın çeşitli maddelerine girmesi kaçınılmaz olur. Nitekim
Komisyon'ı]n hazlrladığ taslagın dibacesinde "...biz TiiİkM[ıetl", egemenliği düzen-
leyen 5, maddesinde "Egemenlikka}ıtsızve şansız Miuetindir. Türk Mtlletl, e8emenli-
ğini. , . ". yasama yetkisini düzenleyen 6. madde§inde "Yasama yetkisi, Til* Mılletl adı,
na..." yargı yetkisini diizenleyen 8. maddesinde "Yargı y€tkisi ve 8öreü, Tür} Mfllett
adma,.,", gibi ifadelere rastlamak mümkündür,
Özetle, komisyonüıİ ve sjyasi iktidann iizerinde uz]aştlğ vatandaşlrk tanımı, ku,
şancl bir vatandaşlığın gelişmesine imkan Ver€cek bir ıajırm degildİ. Müsıalbel ana_
yasanın, Miüat sancar'ın deyimi}te g€rçekten bir "öZgürlfüçü ve eşitlikçi banş ana-
yasasi' olabilmesi için -valandaşlü bagamünda- yapılması gereken; homoienleştirici
iatandaşl* tasa!,vuru yerine farkİlİlara hukuki güvence sagayan yeni bif vaaandaşl*
aİ ayştnın geliştirilmesidir, Bu, 24 anayasasına dönmeİle olacak iş değildir. " Peki, ne
yapılmall' dersiniz, b€nim iki önerim var: Biİincisi, anayasada bir vatandaşlık ve va_
tandaş ıarürnna yer vermemektir. Bunun yerine vatandaşlığln anayasal bir hak oldu_
ğunu, kazanjmas, ve ka}öedilmesinin kanıjnla diiznleneceği.i, kim§eniı keyfi otea-k
vatandaşhğından yoksun bıfakrlamayacağtnı, vatandaşların Frn dışı edilemeyeceğini

ve ülkey€ 8irmekten aU.onamayacaF belirtmek daha yerinde olacaktür. Bu meyanda
anayasada vataİda§lık ile il8ili madde şu şeknde düzeı enebilir: "vatandaşhİ temel
btİ haİğİ. Bu haİİı §alıtp olmadı, bü hsİİrn kuuaİnlmaiında ı€ kayb€dılmeind€
dln§el, dll9€l, ül6al, eınık t€ benz€rl lılçblİ aynm töz€t mez vı.andaşlrİ hauonrn
Laz5ndmasını ve ıılş}lD ğr3l.İ kanunla diizenl€nlr."
Ikincisi ise sadec€ vatandaşlık konusu nda değil, anayasayla düzenlenen hiçbirko-
nuda etnik imalafı veya çağrışlünlaJü olan bir ibareye yer Verilmemesidir. Bunun pratik