Page 104 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

ı()2 .eüuE ı 8.nıt lir.9: sivil 8ir Anğ§ Aar,
T

inancıru formüe etmeye çal§mal olmadrğ aç*. 1928 ytlında ginş en dinde reform
çabasının v€ daha ötesi din hatkındaıi 8en€l politikalann aslında nihai hedefi, insan-
lann dini üdyaçlannı 8örmek değil, aksine toplumda ortaF ç*abilecek konüol dışı

dinseI harekedenmelerin nabzını ıakalamak ve dini kontrol a.ıtına alma]or. Dolaysıy-
la bu8iin Aleviler ile Diyanet lşleri BaşkaJüğr araslnda yüdyen tanışma - yani Aleü-
lerin de Diüanet'te temsil edilne talepleri, aslında a*a pıanr Cumhuriyet'in kunıluş
giiİterine kadar 8iden bir ğnışmadrr. zra teİ}e v€ zaviyelerin kapatrlma her şeyden
önce Alevilerin tasfiyesi aJ amına gelmiştir- Aİcak bu adım Alevileİle birlike digeİleri-
nin irrneğin Nakşibendilerin- de tasfiye edilm€sine dönii-k bir adrm olmasına rağmen
işin başında Aleviler -genel olaJal- buna çok fazla itiraz eımerrİşlerdir. haaz eüneme-
lerinin bİ siirü sebebi vardır, en önerrıli sebepl€rinden biİ tanesi buna itiraz edecek
haz ür ve yetişmiş kadrolann olmamastdır. B€lki Aleüleri temsil edecek şehirli gİı.rp ola-
rak Beklaşi tekkeleri bunu yapabiliIdi ama or aJ da diğer tarikadarın yanı süa çok fazla
itirazIar da bulunamamışlardu. onun dışnda kalan kırsal Alevilerin de böyle bir itirazt
dillendirecek ne siyasi t€msil mekaİizmalafı ne itiraz mekanizmalan söz konusudur, o
yiizden o süeç o şekilde yaşanmrştrr.
Bu8ün dini çoğulculut d€diğimiz zaman Türkiye bagamında öncelikli olaraİ ko-
nuşmamrz gereken unsur Alevil€Idir, A]eviler ile sünniier arasında oluşmuş olan du-
rumun ben biİazc* y€ni bir durum olduğunu düşiinüyorum. Zira l980'li },ılİara 8e-
linceye kadal Al€üler herhangi biİ dinsel talepl€ buluIımamışlaİdrr. Bunun da çeşiü
nedenleri !,ardr; her şeyden önce yoğun olaJak krİsa] yaşayan nüfusun dinsel ve siyasi
taleplerini di]e getiİecek olanaklan bulunmuyordu. Burada ilginç olan A.Ievilerin dinsel
tal€plerde bulunması ile birliİte Türkiye'd€ki lslamcılrğın yii}selişi arasuıda bir pa.a-
lelliğin bıılunmasıdır. Bu paralellik üzeİinde yine çok şey söylenebilif ama ben onu
geçeyim- Falat bugiin eğer dinset çoğtılcı]luktan bahsedilm€si g€rekiyorsa i]k hesaba
İatrlması 8ereken kesim, faruü olduklarınr anrk bir dini gerçek olaraİ 8öz öniine 8eıire,
bilen ve artü}toptumsal temsil ehliy€tine belki de bir şeh]de sahip olacağnr düşünebi-
lece$miz Alevilerdir. Zira güniimiizde Türkiye'nin ulus-devletçi ve çog,utculu} karşütr
manzar,§lndan rahatsulıklarıfu en fazla di]e 8etirenler Alevilerdir. Ömeğin Aleviler,
sadece sünnilere hizmet eden ve sadece siinni anlay§ı insaDlara kazaİdmaya çalü-
şan bir kuruluş olan Diyanet'e, okullardaki sünni,Hanefi inancü temsil eden ve bunu
ötsencilere empoze eden zorurılu din der§i uygulamasına itiraz ediyorlar, Bu itiİazlar,

dotslr ve yerinde itirazlardlr. Dini çogulculuğun gerçekleşmesi için bı] tiİazlann 8ere-
ğnin yapllma$ g€İekİ.
Ben bu sorunun bir küsmınün siyasi kaz.rum bo},rrtu oldugunu, bir hsmüm is€ za
manla ilgi]i oldugunu düşünüyorum, Şundan dola}ı; cemevleri kurum olalak aslında
yeni bir kurumdur, zannedildi$ kadar Al€ü inanclnln en eski krinrmlaründan biİ tane-
si d€ğildiİ- r960'larda bir tan€ cemevi vardır, o da kiiltür merkezi tarzında, Pir sultan
Abda1 Kiiltijr Dernegi şeklinde çalışan bij yapıdır. Bu8ün "cemevlerinin keşfi" d€nilen
bir süreçten bahsediyoluz, Bu sürecin başlangücl da, bu tgg0'lardan soffaya rastlaİ,
Ta}yip Erdoğan'ın belediye başkanhğı döneminde Karacaümet M€zarlığ, bir siyasi