Page 45 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Hu*ukla s|nlrlandırllmış bir devlet anlaylşlnln mutlaka ve nutlaka o hukukun jçinde ınsan
haklannln bulunmaslnl gerektirdiğini söylemiştim. Böyle bil anlaylş, yani insan haklallnl ve
temel 6z9ürlükl€rı içinde barındlran bir hukuk Ve bu hukukla nnlrlandlnlmlş bir devlet anlayl_
y uorunlu olarak bireylerin doıUnulmaz özerk alanlannln olduğunu kabül etmenan yanl slİa,
bu bireylerin özerk alanlanndan çlklp politik özneleİ/ yani yurttaşlar olaİak da kamusal haya,
ta latllmalannl gerektirmektedir. Örneğin mülkiyet hakkı en klasik haklardan biridir v€ dev_
let|n prensip olarak mülkiyel hakklna _yine en klasik, liberal anlamda_ müdahale €dem€mesi
veya dokunmamasl 9erekır. Devletin faaliyetlerini, eyl€mlerini v€ jşl€ml€rini dü2enlerken mül-
kiyet hakklna dokunmamaslnı temin etmek elbette çlkarllacak yasalarla mümkün olacaktll,
Devletin yasalarınl yapanİar, örneğin mülkiyet hakklna yönelik böyl€ biİ yakla§lm içinde değil_
l€6e, mülkiy€r hakklnl jhlal etme eğilimiyle yasalaİl yaplyorlarsaı o zaman mülkiyet hakklnln
temel bir insan hakkl olarak kabul€dilmış olmasl si?in meselenizi çok da fazla çözmez. Mül-
kiy€t hakklnl devletin temel nizaml içinde bir dokırnulmaı hak kabul €diyorsanlz, aynl zanan,
da devletin yasama v€ yürütme faaliyetlerinde bu hakkln dokunı]lmazllğlnl q62etecek şekilde
da!ranmaslnl temın etrneniz gerekir; yani doİunulmazllğınl kabul ettjğiniz bir hakkln koruna,
bilm6si içjn/ o öz9ürlüğün sahibj olan özneye mutlaka siyasal haklarl da verm€llsiniz. siyasal
haklardan anndln]mış/ d€vletin yasama ve yürütme faaljyetlerine doğrudan ya da dolaylı ka,
tlüma imkanlndan yoksun blrakllml§ bir 6zne n|teliğiyle hak sahibj olmanln ço* da fazla gİve
nilir bıl konum oımadlğlnl dü§ünmekteyim. Dolayıslyla klasik liberal teoİide birDys.l öıqür-
lüklerle politık haklar ya da siyasal katlllm haklan birbirindğn ayrıymlş gibi dü§ünülürken, as,
llrda bizim bu ayrlma gitm€memiz, klasik negati' haklaİ dediğimiz haklann asllnda siyasaİ
katllımla ilqili haklaİla berabeı olduğıJ takdirde biİ anlam ifade ettiğini düşünmemi2 ger€kir.
Bu kon! genellikle ihmaledilir.

1982 Anayasasl'nln bir ask€ri rejim ürünü olmaslndan ve demin 5ö2ünü ettiğimiı noktalardan
kaynaklanan bir otoİiter niteiik taşldlğlnl, devıeti vaündaşa karşl korumak gibi çarplk bir
mantlkla yapllmlş olduğUnu, bu mantlkla yapllan heİhangi bjr yasa] dİzenlem€nin anayasa
ad]nl hak etmeyeceğini hepimj2 kabul etmek dururnundaylz; ancaı bu otoriter eğilimleİı .leş-
t rirken libelal açryl biraz fa2la Vurguluyor giblyiz, yani bu anayasada insanlarln bazl haİ ve
öz9ürlüklerinin liberal bir peEpektiften baklldlğlnda engelJeniyormuş gibi 9öründüğünğ de dü_
şanebiliri!. 1982 Anayasasl'nln haİlara ya da ö2gürlükleİe ilişkin yaklaşlmlnl libĞral bir ba-
klşla €leştirmenin yanllş oldırğundan söz etmiyorum; ancak bu yaklaşlmln, aslında gelçekte
Türkiye clmhuriyeti yurttaşlannln kendi sözl€rini yasa yapma faaliyetin€, d€vletjn diğer ey-
l.m ve i9lemlerine akti' olaİak katabilmel€İinin önündeki .ngelleri kaldlİmaml. gerektjği gibj
bir politik perspektifi çok da fazla işin içjne katamamamlza yol açnğln. düşünüyorum. s1982
Anayasasl ö2gürlükler açlslndan yetersizdir, blreyle.e daha fazla özgürlük v€relim'l demek
doğrudur; ancak bazl öz9ürlüİlerin.'politik olan''dan aynşilnlamayacağlnl da dikkaıe alma,
mlz ger€kİr.

Türkiye'deki baul yüks€İ mahkemelerin, örneğin Yaİgıtay Genel Kurulo'nun v€ya Anayasa
Mahkemesi'nin içtihatlanna da yanslmlş bjrkaç örnek üzerinde durursam ne demek istediğı-
min daha açlk anlaşllabileceğini düşünüyorum. Yaİgltay Hukuk Genel Kurulu'nun Eğitim_
sen'l€ ilgıli vermiş olduğu karaİ, bana çok çarplcl gelen örneklerden biİidiİ. 2oo5 yİlında