Page 26 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Şiddet, Kötü Muamele Ve İşkenceye İlişkin Değerlendirmeler Tutumlar Ve Deneyimler Diyarbakır Araştırması

ilişkilidir. Bu eğilim]erin adi] dünya inanğ kawamü ile de ilişkili olduğu bu]unmuşfuf
(Ajtemeyer. l998i Rubin ve Papleu,1973. 1975).
Yapılan çaݧmalarda. adil dünya inancı yüksek olan ki§ilerin. daha az §upheci
olduklan varsayılmı§h, Bu vaısayım h€m laborafuar hem de alan çaİşmalarıyla
destekıenmiştir. Buna göre, Adil Dünya inancı ölçegi ve kurumsa] guven arasında ve diğer
insanlann içlenliğine griven ara§lnda olurnlu ilişkinin varlığı göstenhiştir. Bu sonuçlar. adil
dünya inanct ve otoritenin eleştinsiz kabulü arasındaki ili§kinin bir yansıması olarak
değeıl€ndirilebilir. otoritetliğin alnca, suç'un dışalla§hnlması ve ağır ceralandırmadan
yana olma €ğilimiyle de olumlu ilişki içinde olduğu bilinmektedir. Yapılan pek
çok çalı§ma.
otoriierliğin, muhafazakarlığın en ön€mli belirleyicisi olduğunu göstermiştir.
Diİdaİllk:

Batı dinleri islamiyetle ilgili yapılmış kapsamlı bir çalışma olmasa da israil'de
yaptlan çalışmalarda a§ıİı dindar yahudilerin ve müslümanların oiorileİlik vb. değişkenler
açısından, aynı yönde dzellikler gösterdikleri bulunmuşh]r- adil dünya inancı düşün.esini
önemli ölçüde onay]adlğından. bu konuyla ilgili yapılan çaİşmalar. gör€celi dindar olan
kişibnn daha güçlu bir adil dünya inancına sahip olacaklannı varsayoışhr, Çalışma]ann
sonuçlan, Adi] Dünya inancı ö]çeği puanlan ile din§€l ideoloji ve davranl§ arasında
oldukça güçlu bir il'şkinin bulunduguna işar€t etrnektediİ, Kolej ağencilerinin Adil Dünya
inancı puanlan iı€ modahaleci tannya inanma. l,iliseye gitme sıkhğı ve kendilerini dindar
olarak degeİlendirmelen araslnda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuşfur. Fakat
dini jnancın, dini inanca sahip grubun avantajh_dezavantajlı bjr grup o]masından

etkil€neceği d€ ileri sünjlmüş ve bir aracl değişken olarak dini inançla. grubun sosyal
statüsa arasındaki ilişkinin adil dünya inancınl nasıl etki]ediğine bakılmıştır (Rubin ve
Papleu, 1975i Furnham ve Proct€r, 1989).

söz konusu varsayım. Kuzey irlanda bölgesindeki etno-politik gruplar arasında
incelenmiştİ. Kuzey iılanda'daki lGtolik glup üyeleri ( Katolik ulusalO) Protestan grup
üyeleri ( Protestan bnlikçi) ile kar§lla§hnldtğında, dezavantajlt statüde yef almaktadırlar
(öİn, daha fazla işsirdİler. daha fazla sosyal güvenlik yardıml il€ va§amaktadırlaİ ve daha
dü§ük gelirg sahiptirler Vs,). Bu bağlamda, y\atolik gİup uyeleİinin. adil danya inancı
puanlaİıntn. Prolestan grup üye]erinin puanlarından daha dn§ük olacağı varsaylmıştlr. Bu
bulgular. grup uyeliğine ilişkin hipotezi desteaeyerek, dezavantajİ Kalolik qrup üyelerinin
adil dünya inancı puanlannln. Prot€stan grup üye]erinin adil dünya inancı puan]arından
anlamll düeyde düşuk oldtıgunu göstenİi§tiİ (Furnham ve lGrani. 1985). Adil dünya
inanc1. olumsuz ko§ullar çok açlk olduğunda 2ayıflamakadlr.

cinsiyei, Yaş ve so6yal sınıİ:

Bu üç değişken ile ilsili olan genel hipotez. kişinin adaletsizlik]e i]gili olan
deneyjminin, adil dünya inancınln gl]cünü etkileyeceğidİ. Bu varsaytmdan hareket]e, adil

24