Page 22 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Şiddet, Kötü Muamele Ve İşkenceye İlişkin Değerlendirmeler Tutumlar Ve Deneyimler Diyarbakır Araştırması

örgütleri taİafından sağlanan bilgilerimiz. bu coğrafvada zaman zaman azahp artsa da kötti
muamele v€ işkencenin hiç bitmediğini gösteriyoİ. bu gerçeği dev]€t kurı]mlan da çoklukla
"münferit" uyguıamalar olarak görseler de kabul ediyorlar

işkence ilrtidarlaın baskı aracı olarak ortadan kalkmak yerine, giderek inc€len,
teknolojik g€li§melerin hDm€tine su.ulduğu, jnsan hakkında. insanın iyiliği için üretilmiş
her hirlü bilginin insana ka!§, ,alimce kullanıldlğı, giderek daha rafine hale gelen bir sür€ç
olarak hayatlanmızdaki yerini koruyor. Genel oIarak şiddgt ve işkencenin gerek resmi
iktidarlar gerek§€ insanlar ve gnıplararası ilişki]erde iktidar alanları tesis €tmek ya da var
olanlan korumak amaoyla. §iddet ve i§kence uygulayanlara ne sağladığı, şidd€tin ve
işkencenin, ikhdar tesisi ya da korunması ve süİdürulmesinde hangi mekannmalarla iş€
yaradığı. gen€l olarak psikolojinin ve diğer sosyal bilim alanlannın konusu olagelmiştir.
Gerek izmir araştırmasında ger€ks€ Diyarbakr araştırmasında. katılımolann özellikle açık
uçlu sorulaİa verdilderi yanıtlar, şiddet v€ işkence mağdurlannın bu sürece ilişkin
yaşayarak öğ€ndikl€rinin. sosyal bilimcilerin ulaştık]arı bilgil€re n9 kadar yakın olduğunu
gostenyor. Bu araştırmanın amacı, §iddet ve işkence olgulanna mağdurlar, tanıklar ya da
sersizce s€!,redenler açGından bakmak, Bu nedenle ara§tırmamlzn kuramsal çerçevesini.
sosyal psikoloji literatiininde §iddet ve işkenceyi dolayh ya da doğ.udan yaşayanlar
açüsından, §iddet dolu bi. dünyada ya§amayla nasıl başa çıkılabildiğini anlamak agslndan,
bu sürece e§lik eden zihniyet atka planını anlamaya yönelik sosyal psikolojik yaklaşımlar

Sosyal psikologlar. yaklaşık son yirmi yı]dır dünyadaki gene] değişimlerin, şiddet,
savaşlar, sosyal ve ekonomik e§itsrliğin giderek artmasının, insanlaİın zihninde nasıl
deği§imıeİ yarathğnı v€ bühin bu olup bit€nlerin zihins€l, biliş§€l ve da,,,ranüşsal boyutlarda
nasıl tezahür ettiğini anlamaya çallşlyorlar. Dünyada bugun eg€men olan şiddet, sava§lar
ve her türden adaletsiz]ikleİe kar§ı gösterilen tepkiler, adaletsizlikl€rin yayglnltğıyla
ka§ılaştınldığında genellik]e y€ter§iz ve bir avuç insanın ısrarlı çabaları olarak süruyor.
Daha çok Bah kültüierini kapsayan ömeklemlerde yapılan çalışmalar, genel olarak
insanlann, dünyanın adil olduğunu dü§ündüklerini ortaya koymaktadlr. Çoğunlukla
insanlaİ, g€rek global ölçekt€ serekse kuçuk gruplar arasındaki ilişkilerde ya§anan
aynmcülık, adal€tsizlik v€ eşitsiz]iğe dayalı politikalann, meşru, g€relü]i Ve kaçnılmaz
olduğunu düşünm€kie hatta bu durumla başa çıkmanın ve m€şrula§hrmanın yolunu
bulmuş sibi göninmekiedİl€r. sosyal bilimciler. popüler sistemin de, e§itsizliğin. gelir
düeyind€ki adaletsizlikl€rin v€ her türlü ayrımcıltğın, bu muameleyi hak edenlerin başına
geldiğ şeklindeki aQklamalarün meşrulaşhrılmasını dest€klediğine dikkat ç€kmektediİler,
Popül€r kültiif giderek yaygınlığı V€ eikisi aİtan medya aracılığıy]a, açık ya da örhik bir
söylemle. işçi sınıfınün, dünyanın yoküül cogafualarında ya§ayanlann (veya gdÇmenlerin
veya çingeneleİin) "tembel, sorumsu2 ve z€ki olmayanlal' biçiminde sterotipik yargılarla
d€ğerlendirilmesini pekiştirm€ktedir. Böylece. genel olarak insanlar. d€zavantajİ gİupları.

20