Page 178 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

Eylü]'den bir ay sonla başIadı. 1l Ey]ül 2001'de dünyada olağanüstü hal,
Türkiye'de Ekim 2001'de Avrupa Bjrliği sürecine uyum için Anayasa
değişiklikIeriyle başlayan Paketler süreci. Dünyada eg€men güçle.in
dayatmak istediği an]amda uzaklaşürken, Türkiye sanki bunun telsıni yaplyor
gibi görünüyor Mevcütt bu farkl|İk biraz daha yaklndan bak|llr§a, aslında çok
da farkl, gibi değil, bıJ daha rahat görülebi]ir. Yani Torkiye dünyadan farkh
değll. Birjnci sürece dünyanln Türkiye]eşmesidiyebilirsiniz, Bizim 25 yildür iyi
tanldığ,mız-bir süreci şimdi gıobal düzeyde uygulamaya çahşlyodar ama
Türkiy€ hukuk yo|uyla hukukla nas|l oynanabiteceğini çok iyi tecrübelerle
öğrenmiş, bir pratiğe ve bjrikime sahip. Dolayısıyla hukuk yoluyla
demokratikleşme bak|mından atülan adımlann ne kadar ciddi olduğunu bu
çerçev€de değerlendirmek gerekiyor. Bunu bjraz daha açarsam daha iyi
anlatsnış olacağlm. Devlet iradesj eksikli dediği sezgin'in siyaset ve yönetim
zjhniyetinin bir yan§lmasl diye de nitelenebiliı Türkiye'd€ cumhuriyetle
bjrlikte oligarşik bir §iya§i yönetjm zihniyeti var. Buna başka adlaı da
koyabilhsiniz. Top]umun, devlet denetiminde her şeyin devlet denetiminde
yürütülmek istendiği bir tarz var. Bu her dönemde aynı şekilde uygulanlr
demek istemiyorum ama bu hel dönemde belli şekillerde kendini hissettirdi.
Daha az güçlü o|duğu zamanlar oldu. Çok güçlü olduğu zamanlar oldu.
sanlyorum Baskn Hocamln Tülk Konferansü sunuşunda modernleşme devlet
eliyle yaPıldt. Şimdiki süreçte l920'le.dekj o sürece benzetilebilir demiştiniz
değil mi? Bana da öyle getiyoı hukuk yoluyla yaPmak istedi
'{odernleşmeyi
cumhuriyet. Kanun düzeninde çok k6klü değişiklikler yaPüldı. Çok slk,ntllar
çekildi ama sanlyorum bunda büyük öIçüde başarlIı olundu.
Demokratikleşrİıeyi de d€v]et eliyle yaPma aşamas, şimdi yaşadığlmlz
aşama. bir Parça buna beüetilebilİ ama bir farkllhk var, Bu.ada devlet eliyle
değil devlet denetiminde bjr demokratikleşme isteği var Yapllan]ar blnu
göste.ayor. Dağnıkllk büyük ö]çüde bundan kaynaklanlyor. En çok göre
batan aykırlllklan aylklamaya yönelik süreç baş]atlyor§unu2, uıu§aI değişiklik
süreci ama öte yandan hukuk düeni neredeyse bir bütün o|arak demokra§iyi
denetimli uygulama ve yaşatmaya denetimli uygulama yani devletin
denetimden kopmasl ihtimaline göİe bütün düzenlemeler yapllmlşbr. Buna
karşl tedbir almak için 1982 Anayasasü baştan sona özgürlüklerin devlet
denetimi altnda kullanllmagnı sağtayacak bir şekilde düzenlenmiştir. Bu
bütün yasalarda böyted'r, Yani özgürtüğü tanlyan değil, mecburen ifade eden
ama bunlarün denetiminden çıkmamasl için her tür!ü tedbjri alan hukuk
tekniğiyle hazırlanmıştlı Bütün yasal.rda, anayasada ne kadar madde
değiştiri.seniz değjştirin, Anayasanln kendisinden bu zihniyeti §öknP
çlkaramalslnlz. zaten başka çelişkiler de yaratmlş olursunuz şimdi olduğu
gibi. Bu tekniğe örnek]er de ve.i]ebilir. Halen devam ediyor bu teknik. Mesela

172