Page 115 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

DiYARBAı(ıR BARosU BAŞKANLlĞI

Clinton'dan sonra eski bir diplomat olan aeorge Millchel arabu]ucu]u-
gunda görüşmeler başladı. iki yıl siirdü. l998'de "Haytİlü Cuma" Anlaş,
masl imz3landı. Andaşmadan yedi yll sonfa,2005 y,l,nda lRA silahlı
mücadele}i ıerk enlgini deklere erri.2007'de irlanda'da Katoliller le
Prctestanlar ortak bir hükümet kurdular. 2008'de lRA resmi. fiili ve ni-
hai olarak dağıldı. Yani Hayırlı Cuma veya Belfast Ant]aşmast olarak bi-
linen antlaşmadan sonra da tam on yl devam eden bir süIeç var.

Peki, tlayrlı Cuma Antlaşmaslnln içeriği nedir? Bir kere bu antlaşma,
ıki ıaralla da _hcm Ku/e} irlanda'da hem de Serbesı irlanüja'da- ha]k oy_
lamaslna sunulırp kabul edildi. Kuzey iilanda'da katlllm %8l oldu. Katl-
|^nlr:ı;, Yo'|l'i antlaşmay| onayladı. İrlanda Currüuriyeti'nde ise kablım
daha düşük, %51 civarlnda oldu. Ama kahlanlarün %94'ü bu antİaşmayt
onaylad|]ar. Her iki taraf da "Evet" oyu vererek kabul ettiler, llayıılı Cu-
ma Antlaşması üç bdlümden oluşuyor:

ilk baıüm, Kuzey irlanda'da bulunan demokratik kurumları ele aIlyor,
iısan hakları kurumu, a}Tımcllıkla mücadele ve eşitlik kurumu, vb. gibi.
Biraz önce Özgiir Göral, geçiş dönemi adaletinden bahsetti. işte Kuzey
irlanda'daki bu demokatik kurum]ar, geçiş döneminde adaleti tesisi et-
mek amacıyla kurulan mekanizmaları ifade ediyor-
ikinci bölüm, Kuzey irlanda ile Güney irlanda arasında bir bakanlar kon-
seyinin oluşturulmasını ihıiva ediyor-

Üçüncü bölümde ise, Britanya i'e bu Kuzey ve Güney ir]anda hükümetle-
ri arasındaki ilişkiye değiniliyor. Üçüncü bölümde bizi ilgilendiren asıl
husus baz| ıemel haı( ve konulara yer verilmjş olmasıdlr. Fıݧal eşitliği, si-
lahslzlanma, güvenlik, polis kuvvetleri, adalet hizmet]eri, tutuklular, ge-
çerlilik süresi, uygulama ve gözden geçirme gibi başlıklar altında birçok
hükiim onaya konuluyor.

flbene bu hükümlere ilişki ço[ çeıin tanüşma]dr )aplllyor, Örneğ,n:,ı-
lüsrzlanma nas:l gerçekleşecek? Protestanlann çok büyük bir ktsmt, si-
laha başrurduklan için Katoliklerin silahsızlanacaklarlna inanmlyor ve
onlann afTedilmelerini de kabul etmiyor. Hele 201l yllında IRA'nın iki
numarası olarak bilinen ve aslında IRA'nın silahlı birimlerini n Martin
Mccuinnes'in devlet başkanl,ğına aday olmas, ciddi deteccde bir infial
uyandınyor, Sorunu a§mak için şöyle bir madde getiriliyor: Silahsızlan-
maya ilişkin düzenleme geçtikten sonra tekar silaha başwran]ar, eskiden
almış olduklan cezayı leka. yalacaklar.

Egemenliğin paylaşlml konusunda da ciddi sıklntılaf yaşanıyor. Mesela,
daha önce Be]fast Belediyesinde daha önce yllın 365 günü Britanya bay_
rağl dalgalanlrken Kuzey lrlanda Hükiimeti bir yönennelikle bu uygula-

1l3