Page 111 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

DiYA R 8AKIR BAR osU 8AŞKAN1.1Ğı

guD bir ademi merkeziyetçilik ve onun en işleyebilecek hali nasıl yapıla-
biliİ? Be]ki bununla ilgi]i bir kamusal tartışmaya çağn olarak görmek ge-
rekir.

Üçüncü lemel aks buydu bence anayasa da, Tabi ki söylemeye gerek bile
yok. Ama dördüncü temek aks temel hak ve özgürlüklerin olabi]ecek en
geniŞ biçimde tanümlanması ve keyfi sınlrlama sebeplerinin ofadan kal-
dınlmast. Şimdi Rıza Hocam karşımda ona bakhkça hatırlıyorum; biz
ona beş kardeşler ismini koymuştuk kendi aramızda. Çünkü siilek]i kar-
ştmlza gelen bir taklm kısıtlama sebepleri vafdl, Her madde de, milligü-
ven]ik, kamu düzeni, genel ahlak bu beşli bir ]iste. Her madde de bu kar-
şlmlza ç,kl}ordu, Ya bunlar anlk hem AHiM içıihatlannda hem yeni
uluslararası b€lgelerdc çok çok geride kalmış. Çok arkaik hakikaten. sı-
nlrlandırma sebepleri. Bunlann eğer böyle yazlldüğl dırrumda bile, somut
olayda nasıl uygulanacağıyla ilgili çok kısttlı uygulamalardan yana, Ar-
tık uluslaıarası kurumlar ve insan hakları savunuculannın tamamü dolayı-
sıyla tabi ki ıemel hak ve özgürlüklerin mümkün olan en geniş çerçevede
tanımlanması.

Bir diğer mesele... Son mesele de bu geçiş dönemi adaleti diyebileceği-
miz yani bu yeni bir siyasi rejim. Yeni bir toplumsal sözleşmenin altını
çizen bir taklm sembo]ik ve siyasj adımlann atlması. Yani ömeğin baş-
langıç kısmının sadece Tiilk mi]leti olarak anllmaması. Türkiye'nin çeşit-
liliğinin tanınacak bir şekilde antlması. içinde başta çat,şma dönemi ol-
mak üzere ama Türkiye'nin diğer otoriter rejimleriyle de hesaplaşmanın
bir takım nüvelerini içeren bir takım maddelerin olması, Biz bunu Arjan-
tin anayasasından birazcık esinlenerek hakikat hakkı diye fomüle etmiş-
tik. Hakikate erişim hakkı diye formüle etmiştik. Başka biçimlerde düşü-
nülebilir. BaŞkn biçimlerde konuşulabilir. Ama bir şeyi çok önemli bulu-
yorum. Yani otuz yılİk bir savaşln ve çok muazzam bif siyasi, insani ve
toplumsal bir tahribat bırakan ve o tahribatın detaylan konuşulmamtş.
Hala doğru düzgün bir savaşln sonrasmda, eğer yeni bir anayasa olacak-
sa, mükemmelen bir geçiş anayasasl olmayacaksa bile en azından bunun
göstergelerinin işaret!erinin siyasi olalak olduğu bir anayasanın olması
geİekiyor.

Şimdi çözürn süreci jlerledikçe yeni anayasa tanışmast isıesek de iste-
mezsek de onunla birlikle onunla kol kola gideceklil. Çünkü çözüm süre-
ci, baİış süreci, müzakere siileci adlna ne defsek diyelim. siya§i olarak
bunu nasül 8ör(ıısek görelim; daha sıcak bakalım ya da daha mesafeli du-
rahm faİk etmez, Ama bu süeç yapısal olarak ilerlediği sürece, ki şu an-
da yaplsal olarak ilelliyor ve ilerleyecek gibi gözükiiyor. Yakln gelecekte
de, çok güç|ü bir karşı eğilim, beklenmedik bir karşı eğilim olmadığı du-
rumda... bu ilertediği sürece y€ni anayasa tartışması çok canlı biçimde

l09