Page 107 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

l]IYARBAKIR lj^RosU BAŞK^N1,IĞ]

Şimdi Türkiye'de yeni anayasa hnışma, anayasa tartışmalan aslında sa-
dece yenisi de değil. Anayasa tarlışmaları Tüıkiye muhalefetinin çok ha-
raretli bir şekilde yürüttüğii bir tanlşma. Hem de güncel olaİak öyle dcğil,
aslında 19. Yüzyılın sonundan beri öyIe, Türkiye'nin birçok siyasi haie-
keıi için, anayasa tartlşması belki dünyanın geri kalan yerleriyle k|yaslar_
sak faz]a bir şekilde önem aIz etmiş. Yani 19, Ytizyıl sonundaki genç
osmanh]ardan futun da Tii*iye'deki Müslüman ılindar hareketlere kidar,
lŞte alevi toplumunun taleplerinden tutun da 71 devrimcilerine kadar-
90'lı yıllarda gerilla liderlerinden tuıLın da başka bir ok|m azınlık grupla-
rına kadar, Türkiye'de anayasa hep hararctle tartışılmış. Nasıl biriniva_
sa. l ürki]e'dc gerçct hir demokraıikleşmeye yol açabilır.' Bu çol dikkaı-
le tanl)llmlş \e TürLiye'nın (iüasl harekellennin muha]if hareketlerinin
de şüphesiz gündeminde anayasa inanılmaz bir yer kaplamlş. Son otuz,
otuz beş yüldır da Kün özgür]ük hareketinin en temel taleplerind€n biİi
aslında yeni anayasa talebi. Şimdi 12 Eylül anayasaslnın yani darbe son-
rasü hazıIlanan anayasanın anti demokatikliğj ve bir çok toplumsal kesi-
min bu anayasayla somut dertlerinin olmasl. bir çok toplumsa] kesimin
gündelik hayallnın, bu anayasanın özgiıIlükçü olmayan maddel€ri yüzün-
den çok belirgin bir biçimde kısltlanması; d€netlenmesj.

Anayasanln genel olarak vatandaşlardan },rımaşlann temel haklarınl ko-
rumakan çok, dev]etin bekasını koruyan bir metin olması ve asllnda ben-
ce Tükiye'deki anayasacılık gelencğiyle de u}tmlu bir biçimde; yani
Türkiye'nin genel olarak anayasac,lık geleneğini de askeri vesayetçi, dev_
ıeıçi, devlelin bekaslnı önde tutan bir anayasacIlık geleneği olduğunu ka-
bul edersek, ben öyle görüyofum.

Bununla uyumlu, Türkiye'nin klasik anayasacılık geleneğiyle uyumlu bir
metin l2 eylül anayasas|. sadece belki daha önceki anayasalara göre nasll
diyelim mükemmel bir askeri darbeyle hazırlandığl için bifaz daha abar-
tl]İ unsuIlaı val ama Türkiye'nin genel anayasacılık geleneğinin milita-
rist, de!letçi. tekçi özelliklerini yansltan bir anayasa. Şimdi çözüm süreç-
]erinde bir de anayasanln öle] bir öneml var. Bu da sadecc Tiirli}e'}e has
bir şey değil, dünyanın her yerinde €tnik çatışmalardan sonra, iç savaşlar-
dan sonra, otoriter rejimlerden sonra, ömeğin darbelerden sonra bizim
geçiş dönemi adaleti dediğimiz yani geçmişte olanlarla hesaplaşmayl
önüne koyan, çatışma dönemlerinde yaşanan sistematik ve yaygın insan
hakkıyla hesaplaşmayı, yaygın ıfkçılık pratikleriyle hcsapiaşmayı önüne
koyan bir kavramsal çerçeveye göre yeni anayasa geçişin çok önemli ırn-
surlanndan biri, Bu geçiş dönemi, bif toplumda bir çahşma yaşandıktan
sonra noİma]leşme, hiçbir şey olmamış gibi, "hadi şimdi normalleştik''
diyerck olmuyor. Bir takım özel mekanizmaların oluşfurulmast geİekiyor.
Çatışma çıklşlarında, bunlal işte hakikat komisyonlafl dediğimiz hakikat
hakkıyla ilgili bir tak|m mekanizmalar, faillerin yargılanması diyebildi-

l05