Page 19 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

i5TAN8UL PRoToKoLÜ

BöLüM ı

(oNuYLA lıGlLl ULu5LARARAS| HuKuK 5TANDARTLARI

1."lşkence görmeme hakkı" uluslararasl hukukun teme[ kuraLtarlndandlr. Ey,
ren\eL lnson Hoklon BiLdirqesi, Medenive siyosi HOkLoro llişkin lJluslororosl *jz-
leŞne, işknceye ve Diğer Zolinone, lnsonLükdüŞı veyo AŞoğüIoylcü MuoneLe ya do
cezoyo Kotşı sö.leŞne işkenceyi açlkça yasaktamaktadıt 8enzer şekiLde birçok
böLgeset sözLeşme de "işkence görmeme hakklhl düzenlemektedir. Amerıkan
lnron Hoklorı sdzüeşme5ü.AFüka lnson ve Holklolın Hokla'/ Şofu ile inson Hoklo-
nnü ve Temel ÖzgürLükLerini Korumoya Doi Avrupo sEzLeşnelerinin hepsi,işkefl-
ceye itaşkin açlk yasakl,ar içermektedir
A. uluslaĞİall insanall hukuk

2. sitahtl (atlşmatan düzenLeyen ulustaralasl antlaşmalaı ulusLararasl in-
sancll hukuk (UlH) veya "savaş hukukğ"nu oluşturt]t uluslararası insancll
hukukun qetirdiği işkence yasağl, bu antlaşmalann tüm savaş kurbanlanna
sağladlğı qenjş kap5am[l kofumanln küçük ama önemti bir parçasıdlr 1949
tarihli dört cenevre 5özteşmesi,188 devtet taraflndan onayLanmlştıı cenev-
re sözleşmeteri, utuslararası silahll çatışma[ann yürütütmesine itişkin kurat-
tafl ve 6zettikte yaratltaf, esirter Ve siviL[el de dahi[ çatışmalara katılmamlş
veya halihazlrda altıkkatltmayan klşitere yapltacak muameleyi düzenler Dört
cenevre sözteşm€si de, işkence ve diğer kötü muametelerin kullanlmlnl ya-
saktar cenevr; sözLeşmeaerine ek 1977 tarihti iki Protokot, bu sözteşmeLerin
kapsamı Ve sağtadığl korumayl geniştetmiştir. Şimdiye kadar 153 devl,etin
on;ytadlğl l. Piotokot ul,usıararasl çatlşmalan kapsamaktadt, 145 devletin
onaitadlğl lı. P.otokoü i5e u[us[ararası niteLikte otmayan 5i[ahtl çatlşma[ara
itişkindir.
3.Kllavuzun amaçLarl açlslndan daha önem[i olan hıJsu5 ise,dört sözleşmede
de yel alan iortak 3. madde'otarak bilinen hükümdüı ortak 5, madde, ayrın-
tlll ;ir tanıml Veritm eyen 'ulusla ra lasl nitelik arz etmeyen" silahİ çatlşma[ala
ı]ygu[anır.Bu hükmün,5adece ülkelea afası nda ki u tusla ra ra sı savaş[alda değiI
tiii sitahlı çatışmatarda saygı gösteritmesi gereken temeL ödevLeritanım[a-
dlğl kabut editiı Bunun anlamt da savaşın ya da çatlşmanln doğasl ne olursa
otiun, bazı temet kurattarln çiğnenemeyeceğidir işkence yasağl da butemel
kurat;rdan biridirve utuslafarasl insanc![ hıJkuk i[e insan haklan hukukunun
ortak amaçtanndan birini ifade eder.
4.3 Numara[l ortak madde şöyte der:
...aşağlda açtklanan davranıştar yasaktlı her zaman Ve her yerde koşullar ne
olursa otsun yasak katacaktır...
herhanqi bir kişiye ve kişinin hayatlna karşl şiddet uyqul,amak, özeLtikte her

71