Page 46 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

44 lopluhriBall i liraj| s Y l3lAiay.g Ady l

du}8uyu yiiz aİacdıFyla anlatan b€linilerin bütünü" olaraİ tanlrrılanrr. Dolayslyla dar
kapsanlıdır. Belki kawam kargaşasına da biİ son vefmek arnaclyla, teknik bir terim
olarak "düşünceyi açrİama özgürlüğii"nün kullan masmın daha uygun olacasnı dü-
şünüyoruz. "AQklama" teriminin "izaİ; herhan8i bir konuyı aydmlrga kavuşturmak
amacıyla konuşmal ya da yazmak" şehinde Türk Dil Kurumu'nca laPılan tanımın-
da}i "konuşmaİ" ya da "}azmak" e}ternleri, kawamln açrİlanmaslnda slnürla}Tcı de-

ğil, ömekleyici nitelikedir. Dola}T slyla "düşünc€yi aç*lama" ıerimi, 8€niş anlam,},la
at8ılanarak, düşüncenin, özgiidüğiin ıap§amında bıılunan lüm açılcanş şeıjllerini
içeİec€k bir nitelikt€ kul|arıiması mümLtin olabilir- A}İıca daha yeni bir nitelik taştyan
ve sünlük konuşmada daha ya}tın kullanılan "özgürliit" kelimesi yenne, "hürriy€t"
kelimesinin kulıaJıılmasında ısrar edilmesini de arılamak 8üçttiİ.
26- maddelerin ilk frkalan, düşiirıce özgürlügiinü, "enformasyon ha*İr"nü ve kide
iletişim araçlarıru da kapsayan geniş bif içerikle düzenlemektedirıer. Maddelerin ilk
fükalannda, şu beş temel hak güvence altma allnmlştır:
- Düşünceyi açıklama özgiirlüğii,
- Enforma§yon özgürlüğü,
- Basın yolu},la haber verme öz8ürlüğii,
- Radyo-televizyon yoluyla haber verme öz8ürlüğü
- Film arac ığtyla haber v€ düşiiüİıce altarma öz8ürlüğü.
Bununla birlikt€ düşünceyi açüama özgürlüğii, 26. maddelerin l, fikalarının 3,
ciimlelerinin getirdiği istisna ile iıeri derecede çerçevelenmiş; özellikle kide iletişim
araçlan baliımından yaydann önceden denetimine olanak verecet "izin sistemi"nin
yotlan açılmıştt. Büada bastn sansüre tabi tutulamazken, bunun dışlndaki kitle il€ti,

şim alanlannda yapılan yaynların izne bagıanmasl ön8örülerek ön-denetim sistemi
getirilmiş olmakadır. Anayasa TaslaF'nn bu hıilone, bu şeklil€ yer vermesi yerind€
olInamıştır, kanaatimizce.
26. maddeler açısından dikİati çeken başka bir hu§us, 1982 Anayasasl'nın "bilim
ve sanat öz8ürlüğii"nü düzenl€y€n 27. madd€sine Anayasa Taslağı'nda yer verilrnemiş
olma ve bilim ve sanat özgürlüğiinün Taslağan 26. maddesine II. fıİİa olaraİ ek]enen
bir hii-küm ile diizenlenmiş olma§ldİ. Bilim ve sanat öz8üIlüğtinün düşünce özgürlü,

ğiinttn 8örünüm şekillerinden biri olduğu düşünüldüğünde, özellikle de anayas6nın
§adeleştirilmesi açısmdan bu düzerıleme şeklinin isabedi olduğu söylenebilir, Ancak
böyle yapıldığmda bilim ve sanat özgürlüğlinün sınırlaİması açısından ciddi bit faIklü-
L} o rtaya çıkma}üdİ. l982 Anayasasınün 27, maddesindeki di\z enl€me şelİinde, bilim
na hakkı-
ve sanat özgürlüğünün snİlanmasü konusunda, yalnuca bilim ve sanatı }a}T
nrn Anayasanrn l , 2, ve 3- maddeleri hiikümlerinin değişıirilmesini sagamak amacıyla
kullaİiamaya.ağı yöniinde bir stndama hii&mü bulunmaldadır, Bilim ve sanat özgü,
lügıi 26. maddeye alrnaraİ 2. fiİ-ra ş€klinde düzenlendiğinde, birazdan a}nnnlanndan
söz €deceğimiz, Anayasa Taslas'nın 26. maddesinin lll. hkrasında y€r alan sı İlama
nedenleri ile sınırlanabilir bir nitelik a]makadır. Dolayısıyla bilim ve sanat öz8üIü,