Page 65 - Diyarbakır Barosu Türkiye'de Kürtler Barış Süreci İçin Temel Gereksinimler

yorum. Bir milyon rakaml/ zorunlu 9öç mağduİlannın sayıslna dair bugüne dek Öne sürülmüş
olan resmi rakamln üç katl. Ama Kürtler ya bu raporu gözden kaçlrdl ya da mağdurlarln sayl-
sln n üç-dört mjlyon olduğu yönündekj iddialarlnda geçmişte o kadar lsrar etmişlerdi ki, yeni
rakaml kabul etmek istemedileİ. oysa tam teEini yapmalan gerekirdj, Bu, devlete "senın
kendi rapoİun, kendi siylemini yalanladl" demek için bır flrsat!,
Tatminin bir boyutu "gerçek" ise, diğer ayağl da kuşkusuz "adalet," Türkiy€ özelinde biu ona-
rücl adaletten mi 5öz edeceğiz, cezalandlrlcl adaletten mi? onarlcl adalet mağdur odaklldlr,
uzlaımayl hedef allİ. ce2alandlıcl adalet i5e, ihlal yapanlara odaklanlr V€ ce?alandlrmayl
amaçlar. Konuşmamln başlnda da söı ettiğim gibi, ba21 toplumlaİ iki adalet türü aİaslnda bi7
s€çim yaplyor, bazılai is. seçim yapmak yerine mele2 bjr sistem yaratlyor, Peki, adalet de,
ken bi2 ne istiyoruz? Bu konuda biraz daha somut konuşmamtz 9er€ktiğini düşünİyorum, Tür-
kiye'de son dönemde, geçmişle yüzleşmenin bir aracl olarak hakikat kom]syonlarl çokça konu,
şulmaya başlandü. Gaıney Afrika deneyimi örnek gösterılmeye başlandi, yakln tarihjmiu in bazı
;önemlerini aydlnlatmaya yönelik girişimlerde bulunuldu, Örneğin, ]978'liler Vakfl, Diyarba-

klr ceıaevi'nde yaşananlarl açlğa çlkaİmak için bir hakikat komisyonu kurdu- 8enz€r şekilde,
"Geçmişle yüzlerm€" isimli yeni bir dernek kurutdu, Bu konferansln amaçlanndan biri_de
beıırl, ı<ırt sorunu bağlamlnda böyleti bir çalüşma baratmak, bir mekanjzma kurmak, ote
yandan, bizim hakikat komısyonu gibi bir mekanizmayl üvunabilmemiz için, hangi koş!lların
var olmasl gerektiğini bilmemjz gerekiyor. oysa bu konuda yeterli bilqi sahibi olmadığlmızl
düşünüyorum. Geçmi§le yüzleşmeyi, hakikat kom;syonlaİınl savunanlar bu sürecin na§l başla-
tllmasl ve nasll uygulanmasl geİektiği İonusunda henüz somut önerjler geli§tiİmiş değil, Bu
önemli olmayabilir; içinde bulunduğumuz dönemi bir öğrenme süreci olarak qöİebilir, §omut
önerileri zaman içınde geliştirebiliriz. Ancak Kürt siyasi haleketinin, Kürt sorunlnun çözümü-
nün olmazsa olmaz koşü]lu olarak öfıe sürdüğü "siyasi af" konusunda hela somutöneriler 9e-
lişti,memiş olduğunıJ düşündüğümde bu konuda biraz umutsuzl!ğa kaplllyorum- Özellikle 22
re,rrmuz ceneı seçimleri'nin ardlndan Kürt siyasi hareketinin, somut ve uygulanabilir poljti-
kalarln geliştirilmesinin toplumun desteğini kazanmak için ne kadar önemli olduğunu gördü,

ğünü umuyorum.
Gün€y Afrıka'da kurulan hakikat komisyonu örneği Türkiye'de büyük il9i gördü, Başka örnekler
de !ar. ı974 ile 20oı araslnda on sekiz ülkede farkll isimler alİnda, farklı şekılde ]şleyen yir,
m] bil benzer komisyon kuruldu.'' Bu komisyonlann en önemli özelliği, lesmi olmalarl, Yani,
baıl durlmlarda uIuslararasl kamuoyunun zorlamasl ve deneği ile de olsa, devlet taraflndan
oluşturulan komisyonlar oImalan, Devletin desteği neden önemli ve gerckli? Çünkü özellikle in,
sa;haklarl ihlallerjnin güvenlik 9örevlileri taraflndan işlendiği Türkiye 9ibi ülkelerde, 50rumlu_
larl^ün tesp]t edilmesi, sor9ulanmasl, yar9llanmasl, delillere ulaşllmast Vb, için devletin jşbjrliği
ger.kiyor, Şu anda biz bu dırrumda değiliz. Peki devletin de5teğini ve işblrliğini sağlamak için
ııangi ı<oşriıan olu§turmamlz gerekiyor? Uluslararan ömeklere bakıldlğl ,aman, hakikat ko-
misyonla; v€ diğer yüzle§m€ mekanizmalarlfl!n kurulmasınl sağlayan belirgin bir geçiş dön€mi,

29 Bu konissn]ath.kknda kapgmll b]r çaül!.d !in, hk:, Pas.illa B, Ba!trl, un,peakabk ruÜ': co^ffuıİing Sl,Q f,nol
.rd^td,lr{Londl.v. Nd Yorİ: Routl.dg., 200ı),