Page 66 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Hukukun Üstünlüğü Seminerleri

Bir kere bu milliyetçiliği yani Kürt milliyetçillğini besleyen ortak bir sosyolojik
temelden söz etmenin mümkün olmadlğı çok daha açlk bir biçimde görüldü. Hem
İran'da hem Türkiye ve hem de lrak'ta farklı zeminlerde ve farklı sosyolojik gerçeklikler
üzerinde gelişen Kürt hareketleri Ve bu harekellerin milliyetçilikıen etkilenme
süreçlerinin çok İarklı olduğuna hep birlikte tanlk olduk. Gerçekten de buralarda
yürütülen, yani kürtlerin yaşad|ğl farkll ülkelerde yürütülen siyasaI mücadelelerde bir
bütünlüklü ulusalcl kürı hareketinden söz etmenin mümkün olmadlğ| görüldü. yani
kürtter araslnda elbette ki bir vicdani duyarlılık, herkesin yaptlğı işlerle alakall bir
bilgilenme elbette ki var. ortak bir tarih olgusu kuşkusuz var, ortak dil ve edebiyat
kuşkusuz Var, ama modern anlamda bütün ortadoğu'daki Kürt nüfusunu kapsayan
ulusalbirsiyasalprogramdansözedilemeyeceğiçokdahaaçükbirbiçimdeortayaçlktl.
Belkibusözünüettiğimgerçekliği,yadaistisnaylbozanTürkiyeKürtlerininiçinde
bulunduğudemokratikhareketoldu.Buhareket,15_2oylIönce,..bütünulusu,'
kapsayan bir siyasal programla yola çlkİt, ama 15-2o yllllk bir süreçten sonra görüldü
ki böyle bir program diğer ülkelerde yaşayan Kürtler araslnda ete kemiğe
büründürülemedi.Vebugünbuharekettensözettiğimizzaman,buhareketüzerindeki
siyasal, hukuki yasaklarln kalkmasl halinde bu hareketin de sonuçta Türkiye Kürtlerine
aii bir gerçeklik olduğu iddiasında bulunabiliriz.. Bu, şu demek: yüz yılllk süreçte_
buradan bii sonuca gelmek istiyorum kürt milliyeıçiliği ile ilgili olarak_ deyim yerindeyse
her hareketin yani hem Türkıye, hem lrak, hem iran hem de Suriye'de yürütülen
hareketin, Kürtler adlna yürütülen siyasal hareketlerin özerk ve yerel durumda
kaldlklarl, bütün ulusu kapsayan bir özellığe kavuşamamlş olmalarl demek, Burada
bentemelikifaktörgörüyorum:elbettekicoğrafikşartlar,jeopolitikkoşullarönemli;
ama en önemli neden, hangi ülkenin sınırlarında bulunuyor olurlarsa olsunlar, Kürtlerin
araslnda bu ulusal fikri, ulusal siyasal fikri besleyecek bir sivil toplum hareketinin
olmadlğl gerçeğidir. Yani eğer bir tarihe dayandlr|labilecek güçlü bir sivil toplum
harekeii olsaydl, Kürt milliyetçitiği lokal bir düzeyde böyle özerk taleplerle slnırll
olmayacak,çokdahakapsaylclbirmilliyetçiliklekarşlkarlyakalacaktık.Bubir.lkincisi,
bütü; Kürtlerin yaşadıkları ülkelerin sınırları içerisinde siyasal programlar yürüten
siyasal partilerin çok özenle kaçındıkları bir şey Ve doğrusu bilinçli demeyeyim ama de-
facto da olsa entelektüel faaliyetlere kayltslz kalmalarl Ve bu siyasal hareketlerin
entelektüel damarlara açlk hareketler olmaktan uzak olmalarl, Bunu Türkiye Kürtleri
için de söylemek mümkün. lrak ve iran Kürtleri için de söylemek mümkün, Yani iki temel
etkenle demek istiyorum ki Kürt ulusalcılığı modern bir programdan yoksun kalmıştIr ve
bütün ulusu kapsamaktan yoksun kalmıştlr. Bu iki temel etkenle, etken sivil toplumun
gelişememiş olmasl, ikincisi bunu beleyecek entetektüel damarlardan yoksun kalmasl
nedeniyle olmuştur.

Bana kalırsa bugün de durum çok farkh değil, Tabi ki Kürdistan'ln her parçaslndaki
siyasal partilerin bu gerçeği, doğrusu ortadan kaldlrmaya yönelik bir taklm programları
bırakın geliştirmeyi, ama özellikle durumun bu şekilde devam etmesini arzu etiklerini
duşuntiyorum ve hala da bu arzunun çok büyük bir değişime uğradığını

68