Page 25 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

snhd olun6: Hık I ozgüniİ ı R.jidi B.tnji.:^ 2]
^drr

lutacak bir tahm öneriler 8etirildi. Kısacası benim anladüFm v€ bildigim kadarıyla da
bİim hazİfIamrş olduğumuz taslaı, bö}te mütevazi bir tasıaİtıL .
Şimdi bu tlsa degerlendirmeden sonra taslaktaİi özgiİliiİer hutuİuna deginm€ye
ça]ışacağm.
1982 Anayasasnn oriji.na] hali, devleti kendisine esas alan, düa doğusu birey ve
toplum ka§ısmda devleti koruma rell€k§Me hareket eden, devleti kutsayan ya da yü,
c€lten bir anayasaydü. 82 AnaFsasuıün ilk ş€klinde bu nilelü çok be]ir8indi. Anayasa,
biİ€yi ve toplumu devl€tin ta§ısında bir tehdit olaraİ alg adrğndan kut§adrğ devleıe
bireyin haİ ve öz8ürIiiılerini feda etmişti. Çiinİü bu kutsal deüeti, yani tannsallaştrnl-
m§ kutsal devleti, teskin etmenin yolu ona bir lurban sunmaktr. Bu kurban da insan
haılan oldu; bir başka ifadeyle insan haılan o yüce deüeti, kutsal devl€tj yanşnrmanın
bir afacl olarak kullanıldü,
Bu o(oriter felsefe anayasanın her taraina sirımiştir. c,erek ana},a§anrn başlang_
cında gerek diğer hükiinılerinde oıoriter anla},ışı 8öİmek miiİ*ündiiİ. Bu taslakta biz,
bunu tercine ç€ürmeye çalrşt . yani deviei odaİ]r deği] de insan odaİlı bİ anavasa
taslas hazıJlama ama.ıru 8ütıti(, Bu bağlamda anayasarun başlanFç hrm, çok b;yiik
bir ön€m taştyor.
Çünkü ana}asalann başlangıcı esas itibari}le anayasalarün ıemeı fel_
s€fesini, nüıJnu, amaçlaİıİü o(aya koyaJı bil hslIndrı Mevcut 82 anaya§asıDn ba§lan,
9ç kısmr _1995 ve 200l yünda yapılan değişitliİlere mğnen_ hala devletçi ve otoriter
fels€fenin izlerini ta§ıİnaİtadlİ. Bu nedenle biz bu aJıayasann başlangç k smrnı bir
tarafa bıra}ük, tiimüyle teİk enü. Haarladıgtmüz taslakta y€r alan başlangç ksmırıü da
anayasiınm norrnadf krsmlna dÜil etmedik. Bu başlangıç trsnrnda, insan haİlarrna
ve insan haİlannın temeli ve ka},nağ oian insan onunr taifamrna yer verdi]c Her tiiİ-
lü a}rümcı]ığn reddedilnesi
8eİektiğine, farklüklarınırzın küItiİel zensiİtliğimizin bir
parçasl olduğuna degindiİ ve evrensel siyasi değeİleri İeferans aldrl Kısacasü demok_
rasi, hukuk devleti, insan haldan ve laiİiik
8ibi kalTaİnlara yer Vermek suretiyle İrsa,
an]anlı ve i'zİü bir başlangıç krsmı yazdık.
AnaFsanın 8en€l esaslaİ bölümiinde de, aslmda 1,2, 3. maddenin değişmezliği il-

kesi söz konusu olmaslna rağnen, bu yepyeni bir anayasa olacağndan dolay ikin;i ve
üçüncü maddelere aslmda öze taallul etmeyen kini değişiİlikl€t yapıdı. lkinci mad_
dede irısan hauan kalTamrn niteleyen ama insan haİlan ka!İamına yapıian wİgu-
}^r zayfatan "toplumun huzı-ıru, milli daya şma ve adalet arılaFşl'' gibi ka!İarrıtal
anayasa metninden çÜanldi. 6l anayasasında yer a]an "insan haİıanna davalı'' ifadesi

82 mayasas|nda "insan hatlaİına say8ılı'' diye de$şdr mişıi. Biz insan ha].laİına olan
vur8uyu daha da güçlendirmek amaclyla yine 6l anayasaslnda olduğu gibi .insa_n
haİ_
larına dayaİ" ifadesini kulandrk. Aynca, baştangıç bsfırna yap aJi 8önd€rmel mad,
de metninden çıkardük.

Yine 'Detletin Temel Amaç Ve Giirevleri'' başl*l maddede, devletin amaç ve gö,
revleri devlet eksenli olarak değil de insan eksenli, birey eksenli olaraİ taımılanmaya
ça]ışıldı. E§itliğin dijzenlendiği maddey€, sad€ce kadınların değil, toplumun özel o;-