Page 134 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

ı32 İop|,fuüBıa. j"9:

ondan da emin değiüm, Çünİü mevcut laiklü arılayışl ile din ve ücdan öz8ürlüğii biİ-
biriyle uraşmaz bi! çelişki içindedİ. Diinyada daha €8em€n olan yaklaşım Anglo saı-
son iüeıerindeki sistemdİ, o da din özgürlügii sisl€midir, ona doğru gitmek gerekiyor.
Türhye'deki u}€ulamay mevcut iaüik aİlayşını da ona 8ör€ kr}aslamaka iayda var,
"Yent ısrlığn dln ve rtcd.n öztülüğli konüımda i,ilİitİ!ülaeıd üayİla 8öı€
daha ör{tiİıükçii olduğunu !İiyledrılz, bu öz8ii.liiİ y€nt dtttkİ 8tbl dlİdeİe de liz-
8iİrlüİ geılİGceİ rıtdtİ? Aslnda Müsliimanlara gerektiği veya yeterli ölçüde olnasü 8e-
reken ölçüde değil. Çünkii Türkiye'deh sa}İi,müslim vataİdaşlanmran sorunlarıyla
aslmda Müslüman vatandaşlaIımrzıİ soruİılan aynı köhen 8elir, Yani bu pek görün-
meyen bir durumduİ, hatta biraz daha geniş tutmak lazrm pencereyi. Türuye'deki din
sorunuyla Kiin sorunu da aynı köıl€n g€liı, Bu, özgiİliiİler aç§ündan ateş düştüğii yeri

}uktı$ için herkesin t€ndi durumunu öncelem€sinden doıa}ı 86remedigi bir sonrn-
dur. oysa a}lrr otorite aynı mağduriyet]eri oltrştırrmaktadır.
Türkiye'de ı€mel sorunümuz bunu görememek ve özgürlükl€n ve haİlan da k€,
simlere 8öre aPnp sıraya koymaktlr. Bu yaİtlış; yapılması gereken, bif genel oıaİak heF
kes için öz8üİlüğiinü, din ve ücdan özgürlüğiinü, ba§ln özgürlüğiinü, adil yarg anma
hakkını, se},aiat öz8ürlüğ,linü, aİ]ınıza ne kadar özgüliik 8eliyorsa hePsirüi bir arada
}.ategorik olaİa} herkes için sa!,unmaltır. Ama bu aİada birisi o günler için ön plana
çıİ(mışsa -yani özgürlüğiin canı oradadlr o zaman, onu o zaman saltİrmaİür. Yani o
g€nel yatlaşEıla berab€r sPesifrk olarak, somut olalal o özgüİl[ü konusu ne ise onu da
ihma] etmemektir.
Tüİkiye'de şu ana kadaİ hep g€nelliİle ve haRı olarak detteti eleştiİdik. Çtinİtt or-
tada bir anayasa var; bu, özgürlüuer rejimini çok kötü bir şekilde dtızenleyen bir metin
ve bu metnrn soİumlusu da bu hukuki ve siyasi yapı. Ama insan haİlaİıyla ilgili çok
uzun zamandİ pmtik olarak da faaliyette bulunan biri olarak benim 8ördüğiim biİ şey
daha var: o da bu sonrıun §ad€ce devlenen ka},rıak]anmadıgrdür. Tiirkiye'de h€r kesim
kendisi için hak lalep eder, haİı olaİak canının yaİd]tsn söyler ama bil başka kesim
söz konusu oldugu zamaJı ayru a}ılaki ölçüyü o kesime koymaz. Bu, Türhye'de herke,
sin sorunuduİ; Xtirtlerin d€ soruıudur, Kürt sivasi hareketlerinin de sorunudur,Islami
k€simin de sorunudur, lslami hareketlerin de sorunudur, Mesela Meclis'leki başörtüsü
tamşmalarında I]TP'nin izlediği tuıum aslünda bir Kemalistin anlayışına çok uygun bir
tutumdur. au çok kötil ve sonuçta yarar geiirmeyen bir tutumdul.
son olaraİ şunu söyleye_\,im, devlet bize neyi v€ nasıl }apmamlz ger€ktiğini öğreı_
tigi sürec€ din Ve vicdan özgürlüğiinii biz gerç€kleştiremeyeceğiz, bu bir sorun olma_
!a d€vam €deceL Yapılnası ger€ken Müslümanlar. Hıristiyanlar, Musevi]er, sünniler,
Aleviler ve inarınrayarJar da dahil olmak iizere bütiin inanç 8rupları için adil bir hüuki
çefçevenin oluşturulmasüdır. Buçerç€vede büıün inanç gruplaİ ibadetlerini kendileri
yapacaltrr, kendi §eçtikleri kişiler eliyle g€rçekleştirec€uetdiİ, kendi ibad€lhanelerin,
de kendi finansmanlannı kaİşılayacaİlardır. Özgürlüğiin sının başlangıçta s6yle_