Page 77 - Diyarbakır Barosu Türkiye'de Kürtler Barış Süreci İçin Temel Gereksinimler

AYRILIKçI şİDDET vE ,,BARIŞ sÜREçLERİ,,:
ISPANYA,NIN ETA DENEYIMI

İhonas Jet E, üıILEY

Gııİş

ispanyol devl€tinin, Bask paramiliter örgütü EIA'nn lEuskadi Ta Askatasuna, yani ''Bask
Anavatanü ve 0z9İrlüğü") siyasi amaçll şjddet eylemleriyle başa çükmadaki deneyimler;/ ayrl_
lıkçl çatlşmalann otoriter bağlamlarla demokrasiye geçiş Ve y€rleşik demokras; bağlamlann_
da süİekli değişen d]namiklerini anlamak isteyenler için birtaklm dersler içermektedir.
ETA, 1960'll yıllarda, otoriter Franco diineminın sonlaİında doğdu. Şiddet eylemleri l97o'le_
rin sonlarlnda Ve 1980/lerin başlannda demokrasiye geçiş v€ kendi kendlni yön€ten özerk böl-
gesel yapllann kuİuluş dön€minde dorıJğa çlktl. ETA'nln bağımsüzllk için şiddet yolıJyla müca_
del. yaklaşlml paramjliter etkinliği 9iderek a2almakla birlikte_ademi merke2iyetçiliğin
ilerleme 5üreciİi Ve hem kendi bölgesinde h€m de İlke genelinde demokrasinin kalitesini bi_
çiİnlendirmeye yetecek delecede, qünümüzde de d€vam etmektedir.
Klsaca, ispanyol devletinin otoriter dönemde ve bir deİeceye kadar da demokrasinin erk€n dö_
nemlerinde başlndan geçefllerl baskl taktiklerine çok fazla bel bağlaman n tehlikelerini Ve
ö2rllikle bunlann gerı tepme ve aynİlkçıllk davaslna duyu]an ,empatinin tırmanmaslna neden
olma potansiyelinl ortaya toymaktad,r. Aynca, lspanyol devletini. d€mokrasiye ceçiş done.
mind€ yaşadlİlaİ, kiiltürei çoğulculuğu tanlmak ve bölges€l öz€rklik vermek gibi .'uzlaşmacl''
t2ktlklerin vaaı ett,ği iyil llPr ıJe t€hlilel€l de 9östermekt€dir. Ve nlnayet/ lspanyol devleti_
nin yerleşik demokrasi dönemindeki deneyimleri, şiddet olgusunun kökünü tamamen kazlma_
n]n Ve uzlaşma ile baskl araslnda, adil olmasl biİ yana/ uygulanmasl kabil bir denge kurmanln
ne kadar zor olduğunu da 9ö2lel önüne sermektedir-
siyasi ned€nlerden kaynaklanan şiddet Ve ayrlllkçl çatlşrnalar/ 'tdevlet olrna durumu''nun tam
örüne kar§l doğİudan tehditler oluşturur. Yukarlda 5özü edilen derslerin tümü, toprak bütün_
lüğünü güv€nceye alırken meşr! şiddette tekelı garantil€meyi hedefleyen devlet merke2li bir
baklş açıslyla çelçevelendirilmiıir. oemokratik r€jime geçiş Ve bu rejimin oturtulmasl, ancak
devlete yönelik b! doğrudan tehditlerin dinamiği üzerinde nedensel biİ etki yarattlkları sğrece
önem taşlrlar, Bu nedens€l etki büyük ölçüde iki faktöİün sonucudur, BıJnlardan bjrincisi, lite-
ratürde nkllkla demokratik siyasi rejimlerin aynlmaz bir unsuru olarak kabul edılen, yurttaş-
lık haklan için yasal korumanlrı kurumrallaştlr lmaslnln ve buna paral€l o]arak qüvenlik 9üç-
le/inin zor kullanma uygulamalarlnın slnlrlanmaslnln devletin başvurabileceği baskl taktiİle-
rine açlk 5lnlrlar getirmesij ikincisi ıse, demokratik siyasi rejimlerin bir diğer aynlmaz unsuru
olerak kabul edil€n hükümetin hesap Verme yükümlülüğünü hayata qeçirecek mekani2malarln
kurumsallaştınlmaslnln pr€n5ip olarak uzlaşmayl kolaylaştlrmasldlr.