Yeni Tasarı Hayvanları Korumaya Yetecek Mi?

29.04.2019

BASINA VE KAMUOYUNA

İnsanlar tarih boyunca doğayı kendini merkeze alarak değiştirmiş ve şekillendirmiştir. Aynı şekilde, hukuk tarihi açısından bakıldığında da hukuk kuralları daima insan merkezli olmuş ve geri kalan her şey insana göre düzenlenmiştir. Ancak, insan doğada tek başına var olmadığı gibi kendi yaşamını da diğer canlılara borçlu olarak devam ettirmektedir. Doğanın döngüsüne sık sık müdahale ederek onu değiştiren insanlar, çoğu zaman diğer canlılara yaşam alanı bırakmamış, dünyanın her yerinde canlı yaşamına ağır zararlar vermiştir. Ancak insan merkezli dünya anlayışı günümüzde ahlaki, insani ve hukuki ilkeler ışığında terk edilmeli, yerine diğer canlıların yaşamına saygı duyan ortak bir yaşam anlayışı ikame edilmelidir.

Yakın geçmişten günümüze, her ne kadar hayvan hakları alanında gerek ulusal gerekse uluslararası alanda birtakım çalışmalar yapılmış ise de, hayvan hakları kavramı henüz yerleşik bir hukuk dalı haline gelememiş, dahası somut anlamda hayvanların uğradıkları haksızlık ve kötülüklere de çare olmamıştır. Nitekim bakıldığında hayvanlar halen yoğun bir şekilde katledilmekte, zevk uğruna süs eşyası muamelesi görmekte, sirklerde vahim acılarla öğretilen birtakım doğal olmayan hareketleri yaparak canı pahasına insanları eğlendirmekte, tamamen ihtiyaç dışı şahsi zevkler uğruna öldürülüp derisi soyularak giysi haline getirilmekte, deneylerde tarifsiz acılara maruz kalmakta, bir spor dalı haline getirilmiş avcılık ile öldürülmeleri özendirilmekte, petshoplarda bir eşya gibi alınıp satılmakta, tecavüzlere uğramakta, zehirlenerek topluca öldürülmekte ve daha sayamayacağımız kadar çok zulme uğramaktadır.

Türkiye’de hayvan haklarına dair elle tutulur yegane kanun olan 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu; hayvan haklarını tanıyıp koruma anlamında son derece yetersiz, hayvan haklarından çok insanı merkeze alan, hayvanları hukukun bir süjesi olarak görmeyip yalnızca insanların bakış açısına göre bir sınıflandırma yapan, hayvanlara karşı işlenen en vahim eylemlere bile basit idari para cezaları dışında bir yaptırım öngörmeyen, daha kötüsü bu basit idari para cezaları bile neredeyse hiç uygulanmayan, yasanın bazı maddeleri göstermelik işletilen bazıları ise hiç işletilmeyen, çağın gerisinde kalmış ve hayvanların uğradıkları haksızlıklara çare olmayan bir yasadır. Bu yasanın değişmesinin gerekliliği konusunda sivil toplum örgütleri ve hayvan hakları savunucuları arasında bir fikir birliği olmakla beraber Türkiye Büyük Millet Meclisinin de gündeminde değişikliğe dair bir tasarının olduğu bilinmektedir. Ancak gerek kadük olan önceki yasa teklif ve tasarıları, gerekse bu konuda basına yansıyan bilgiler değerlendirildiğinde; Meclis gündeminde olan tasarının içeriğinin mevcut yasayı daha iyi bir hale getirmeyeceğine dair endişelerimiz bulunmaktadır. Bizler, Diyarbakır Barosu Hayvan Hakları Merkezi olarak yakından takip ettiğimiz ve son derece önemsediğimiz bu yasa tasarısına dair endişe, eleştiri ve önerilerimizi bütün hayvan hakları savunucusu hukukçular adına kamuoyuna sunuyoruz:

1. Öncelikle yasa değişikliği çalışmaları konunun tüm paydaşları ile beraber yürütülmeli;  baroların hayvan hakları merkezleri ve komisyonları, bu alanda çalışan sivil toplum örgütleri, veteriner fakülteleri, akademisyenler, ilgili meslek odaları ve Meclisteki tüm partiler sürece katılmalıdır. Ayrıca tasarı hazırlanırken doğanın dengesi, sokağın gerçekliği ve vicdani kriterler gözetilmelidir.
2. Mevcut yasadaki hayvanların kısırlaştırılıp aşılanarak rehabilite edildikten sonra alındığı yere bırakılmasını öngören 6. madde korunmalıdır.. Bilimsel, hukuki ve ahlaki kriterlere uyan bu hüküm ortadan kaldırılmak bir yana, aksine daha etkin bir şekilde işletilmelidir.
3. Mevcut kanundaki hayvanların tasnif yöntemi değiştirilmeli, hayvanlar hukukun bir süjesi haline getirilmeli, bu temelde başta yaşama olmak üzere saygı görme, barınma, beslenme gibi hakları güvenceye alınmalı ve bundan sonra bilimsel ilkeler ışığında bir sınıflandırma yapılmalıdır.
4. Hayvanların hissedebilen, duyguları olan canlılar olduğundan yola çıkılarak İcra İflas Kanununda gerekli düzenlemeler yapılmalı ve hayvanların haczedimelerinin önü tamamen ve kesin olarak kapatılmalıdır.
5. Hayvanlara karşı şiddet, eziyet, tecavüz, öldürme gibi fiiller suç kapsamına alınmalı; caydırıcı hapis ve para cezaları getirilmeli ve bu doğrultuda kamu davası açılmasına olanak sağlanarak şikayete bağlılık şartı ortadan kaldırılmalıdır.
6. Hayvanlara karşı işlenen yasak eylemlerin yasal takibinin yapılmasında sahipli-sahipsiz hayvan farkı ortadan kaldırılmalı, şayet bu eylemler şikayete bağlı ise şikayet hakkı tüm vatandaşlarda olmalı, sahibin rızası aranmamalıdır.
7. Ulusal çapta bir eğitim programı ile adli ve idari makamlar ile kolluk mensupları hayvan hakları konusunda bilinçlendirilmeli, hayvanlara karşı işlenen yasak eylemlerin de tıpkı insanlara karşı işlenen suçlar gibi ciddiyetle ele alınmasını sağlayacak bir anlayışın egemen kılınması sağlanmalıdır.
8. Özellikle yerel yönetimlerin hayvan hakları konusundaki görevleri yoruma yer bırakmayacak şekilde net olarak belirlenerek yasada yer almalı ve bu görevlerin yerine getirilmesinde etkili bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır.
9. Petshoplarda hayvan satışı yasa ile kesin olarak yasaklanmalı, petshoplarda yalnızca hayvan bakımı ve beslenmesi gibi hayvanların faydasına olabilecek ürünler satılmalıdır.
10. Hayvanat bahçeleri, yunus parkları, sirkler tamamen kapatılmalı ve bu yerlerin birer eğlence mekanı olduğu algısını ortadan kaldıracak eğitim faaliyetleri yürütülmelidir.
11. Hayvan deneyleri genel olarak yasaklanmalı, şayet hayati konularda hayvan üzerinde deney yapılması dışında bir yol yoksa hayvanlara acı çektirmeyecek yöntemler uygulanmalıdır.
12. Kara Avcılığı Kanununda değişiklikler yapılarak avcılığın bir spor dalı, hobi yahut olağan bir aktivite olduğu algısını ortadan kaldıracak ve hayvanların yaşama hakkı temelinde bir anlayış inşa edilmelidir.
13. Toplumsal açıdan hassas bir dengenin gözetilmesini mecbur kılan kurban, mezbahalarda hayvan kesimi, besi hayvanı yetiştirilmesi gibi konularda; şayet hayvanların yaşama hakları temelinden tasarrufta bulunmak olanaklı değilse hayvan refahı sağlanmalı ve hayvanlara en az acı çektirecek yöntemler uygulanmalıdır.

            Diyarbakır Barosu, haksızlığın olduğu her yerde adaleti ve hukuku savunmaktadır. Siz değerli kamuoyuna, artık hayvanların da avukatları olduğunu duyuruyor, yeryüzündeki tüm canlıların barış ve huzur içinde, adil yaşadığı günlere kadar çabalarımızın özveriyle süreceğini bildiriyoruz.

DİYARBAKIR BAROSU

HAYVAN HAKLARI MERKEZİ