Daxuyanîya me ya li ser 8ê Adarê Roja Jinan a Cîhanê

08.03.2021

JI BO ÇAPEMENÎYÊ Û RAYA GİŞTÎ

8ê Adarê yê sala 1857an de li New Yorkê di karxaneyekî (febrîka) bestir de  bi pêşengîya jinan ve grevek dest pê kir. Ev grev ji daxwaza mercên jîyanekî mirovane  wek guhertina şertên xebatan, ji bo xebatên wekhev dayîna heqê wekhev, di rojekî de herî pirr 8 saet xebatkirin, destûra zayînê û hwd. pêk hat. Bi encama tevgera xweser ya karker û jinan, roja 8ê Adarê yê ku jinan  ji bo mafên wekhevî tekoşîn kirine û çûne greve di sala 1910a de wek Roja Jinan Ya Navneteweyî hatîye qebûlkirin.

8ê Adarê rojekî piştgirî û serhildanê ye ku  bi grevên karkerên jin re dest pê kiriye û bi Clara Zetkîn re dewamkiriyê. 8ê Adarê, nîşana  tekoşîna jinan e û ev nîşan  ji xebatên jinan yê ji bo  jîyanekî azad bê avakirin ve tê.

Bi rêya tekoşîna ji sedsalan ve hatiye kirin ve hin kesp derketine holê, lê mixabin ev kespên li ser wekhevîya jin û meran  her çiqas  di zagon û peymanên navneteweyî de jî hatibe sazkirin jî di rojanê û fiîllîyatê de wexta ku jin bixwazin ev mafên xwe bikarbînin rastî gelek astenga dibin.

 Kedkarên Hêja Yên Çapamenîyê ;

 Mîna her salî ev sal jî  di 8ê Adarê Roja Jinan Ya Cîhanê de em ji malên xwe,  cîhên karên xwe, ji kolan û qadan dengê xwe bilind dikin.

Pandemîya ku li hemû cîhanê girt bin bandora xwe bû sedemên gelek tengkirîya jî. Bi destpêkirina pêvajoya pandemîyê ve bûyerên tundî yê li ser jinan qewimîne hê zêde bûn. Ev pêvajo her çiqas cîhê jinê di jîyana malbatê, jîyana xebatê û civakê de carekî din jî anîtibe ber çav jî pirsgirêkên di qada wekhevîya zayenda civakî de qewimînê hê jî kûr bûn. Dema ku  pirsgirêkên aborî hatin kişandin di jîyana xebatê de, ewilî jin ji pêş çav hatên avêtin. Di ev pêvajoyê de bar û kedên  jina yê di nav malê de hê zêde bû.  Di nav malê de barê hemû pandemîyê li ser milên jinan de ma û ev cardin bû sedema kedxwarîya jinan  ji ber ku  ji alîyê aborî û civakî de xuyabûna keda di nav malê de pêk hatîye tune ye. Di ev pêvajoyê de divê dewlet rêbazên jinê biparêze û xurt bike bimeşanda lê dewlet berpirsîyarîyên xwe yên  ji ber sedema rêgeza dewleta civakî ve derketine holê neanîn cih. Ev jî di nav jin û mêr de newekhevî xurt kir.

Di  van rojan de tundîya li ser jinan bi zêdebûnê re dewamdike. Li hemberî ev tundîyê sazîyên jinan bi hemû hêzên xwe re hewl didin lê ev sazînan  bi destê darazê ve tê girtin. Divê dewlet li hemberî tundîya jinan hevkarîyekî bi ev saziyan re bimeşîne lê mixabin dewlet berevajî tevdigere. Ev tevger encamekî neyînî derdixe holê. Di dosyeyên tundîya jinan de ligel hebûna Peymana Stenbolê û Zagona Bi Hejmara 6284'an ku bi tekoşîna jinan ve ket meriyetê, kêmasî û neaktîvîyên sazîyên dadî û îdarî bandorekî neyînî li ser xebatên hemberî tundîya jinan tê meşandin dike. Di 2ê Adarê yê 2021an de ji alîyê Serokomarî Plansaziya Çalakîyên Mafên Mirovan hate ravekirin. Di ev plansaziyê de taybetîya Zagona Jimardara 6284 cih digire.  Û divê gotin ku " heya rojekî ku tenê jineke jî nebe mexdûrê tundîyê dê bê tekoşînkirin." Ev peyman encama tekoşînên jina ye. Em wek jinan heya ku ev peyman bêkêmasî bê cih em ê şopinerê ev pevajoyê bin.

Em ê li hemberî nîkaşên li ser mafê nefeqeyê ve tê kirin, li hemberî hemû cûreyên tundî yê li ser jinan tê kirin, li hemberî xizanî yê, bêtemînatî yê, bêkarî yê, paşverûtî yê, li hemberî berpê parastina jinan ve kêmasîyên di zagonan de tekoşîna xwe bimeşînên. Ji bo xurt kirina  jinê, ji bo jin  di qadê perwerdehî yê, tenduristî yê, siyasetê, dadî û hwd. qadan de wek hemû mirovan feyde bigire, ji bo pergalekî ji alîyê berpisîyarîya jin û mêran de wekhevî avabibe em ê tekoşîna xwe bimeşînin.

 Em êdî naxwazin di 8ê Adarê de behsa qetl kirina jinan, hejmarên wan bikin. Em naxwazin behsa şaşîyên rexnayên li hemberî mafên nefeqeyê ve tê girin, qedexekirina kurtajê, bi polîtîkayên muhafazakar re rêz kirina jîyanên me  bikin.  Em naxwazin derheqe erîşên  li ser terza jîyanê me û tercîhên me hatin ve hatine girin biaxivin. Ji ber vê yekê em ê li hemberî ev newekhevîyê tekoşîna xwe bimeşînin.

 Em bi tekoşîna xwe re li her derê bûn, em li her derê e û em ê li her derê bin.

Navenda Mafê Jinan Ya Baroya Amedê

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BASINA VE KAMUOYUNA

8 Mart 1857’de New York’ta bir dokuma fabrikasında çalışma şartlarının değiştirilmesi, eşit işe eşit ücret, günde 8 saat çalışma, doğum izni gibi insanca yaşam koşulları için kadınların öncülüğünde grev başlamıştır. İşçilerin ve kadınların özerk hareketi sonucu eşit haklar için mücadele eden kadın işçilerin greve gittikleri gün, 1910’da 8 Mart “Uluslararası Kadın Günü” olarak kabul edilmiştir.

8 Mart, işçi kadınların grevleri ile başlayan Clara Zetkin ile devam eden dayanışma ve isyanın günüdür. 8 Mart kadınla örülü özgür yaşamın yaratılması için verilen mücadelenin sembolüdür.

Yüzyıllardır devam etmekte olan kadın mücadelesinin kazanımları neticesinde; yasalarda,  uluslararası sözleşmelerde her ne kadar kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olduğu açıkça düzenlenmiş olsa da, uygulamada kadınlar haklarını kullanırken birçok engelle karşılaşmaktadır.

Değerli Basın Emekçileri;

Her yıl olduğu gibi bu yıl da 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde evlerden, işyerlerinden, sokaklardan, meydanlardan sesimizi yükseltiyoruz.

Tüm dünyada etkisini sürdüren pandemi, birçok kısıtlamayı da beraberinde getirdi. Pandemi sürecinin başlamasıyla birlikte kadına yönelik şiddet vakaları sayısında artış meydana geldi. Bu süreçte kadının; aile yaşamı, iş yaşamı ve toplum içindeki rolünün önemi bir kez daha gözler önüne serilse de, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda yaşanan sorunlar daha fazla derinleşti. Yaşanan ekonomik sorunlar neticesinde çalışma yaşamında ilk gözden çıkarılan işçiler kadınlar oldu. Bu süreçte kadınların eviçi emeği iş yükü daha da arttı. Ev içinde pandeminin tüm yükünün kadınların omuzlarına yüklenmesi, genel olarak ev içi emeğin ekonomik ve sosyal karşılığının olmaması; kadının sömürülmeye devam etmesine neden oldu. Bu süreçte sosyal devlet ilkesi gereğince kadını koruyan ve güçlendiren politikaları geliştirmesi beklenen devletin bu konuda duyarsız kalarak sorumluluğunu yerine getirmemesi, kadın erkek arasındaki eşitsizliğin derinleşmesine yol açtı.

Kadına yönelik şiddetin artarak devam ettiği bu dönemde, bu şiddete karşı tüm gücüyle çaba gösteren kadın kurumlarının yargı eliyle kapatılması, devletin kadına karşı şiddetin önlenmesi konusunda kurumlarla işbirliği içinde olması gerekirken bunun karşısında bir tutum alması, kadına yönelik şiddet dosyalarında, kadın mücadelesi sonucunda yürürlüğe konan İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı kanunun varlığına rağmen, adli ve idari mercilerin bu konudaki yetersizliği ve pasifliği, şiddetin son bulmasına yönelik çalışmaları olumsuz yönde etkilemiştir. Ancak 2 Mart 2021 tarihinde Cumhurbaşkanlığı tarafından açıklanan İnsan Hakları Eylem Planı’nda; 6284 sayılı kanunun önemi vurgulanarak “tek bir kadının dahi şiddet mağduru olmadığı güne kavuşana kadar” mücadele edileceğine dair söz verilmesi kadınların bireysel ve kolektif mücadelesinin sonucudur. Biz kadınlar, bu taahhütlerin tamamen ve eksiksiz uygulanacağı güne dek takipçisi olmaya devam edeceğiz.

Nafaka hakkı ile ilgili tartışmalara, kadınlara karşı her türlü şiddete, yoksulluğa, güvencesizliğe, işsizliğe, gericiliğe, yasalardaki kadını korumaya yönelik eksikliklere karşı; kadının etkinlik alanının güçlendirilmesi, eğitim, istihdam, sağlık, siyaset, hukuk ve benzeri alanlarda fırsat ve olanaklardan eşit düzeyde yararlanması, kadın ve erkeğe verilen hakların, yüklenen sorumlulukların adil bir biçimde dağıtılması için mücadelemize devam edeceğiz. Kadının en doğal haklarından biri olan insanca yaşama hakkı, soyut eşitlik değil kadın lehine pozitif ayrımcılık, özgür, eşit, adil yaşam için hep beraber her daim birlikte yürüyeceğiz.

Bizler, artık 8 Mart’larda kadın cinayetlerini bunlara dair verileri bildirmek, nafakaya dair olumsuz eleştirilerin yanlışlığını, fiili kürtaj yasaklarını, hayatımızı muhafazakâr politikalarla şekillendirme girişimlerini, yaşam biçimimize ve tercihlerimize yönelik saldırıları konuşmak istemiyoruz. Bu sebeple, tüm bu eşitsizliklere karşı mücadele etmeye devam edeceğiz.

 Mücadelemiz ile her yerde vardık, varız, var olacağız!

Diyarbakır Barosu Kadın Hakları Merkezi