3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla basın açıklaması gerçekleştirildi

03.12.2024

BASINA VE KAMUOYUNA

3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ

"ENGELLİLLER İÇİN TÜRKİYE ERİŞİLEBİLİR DEĞİL"

Birleşmiş Milletler; her bireye, insan haklarının tam ve eşit ölçüde sağlanması amacıyla 1992 yılında aldığı bir kararla, 3 Aralık gününü “Uluslararası Engelliler Günü” olarak ilan etmiştir.

Herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğunu vurgulayan Anayasa’nın 10. maddesi engelliler açısından şekli eşitlikle yetinmemiştir. Anayasanın 10.Madde 3.fıkrasında, engelliler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olamayacağını düzenleyerek devletin adli ve idari kurumlarının özel önlem alma yükümlülüğü olduğunu vurgulamıştır. 

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi Anayasa’nın eşitlik ilkesine koşut olarak düzenlenmiş, Devletin engellilere yönelik eşitliği sağlama yükümlülüğü olduğu ve ayrımcılığı pozitif negatif yükümlülükleri ile engellemesi gerektiği evrensel olarak koruma altına alınmıştır. 

Engelliler Hakkında Kanunun Geçici 2. Maddesinde, Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapıların, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanların, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanlarının ayrıca gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış olan ve umuma açık hizmet veren her türlü yapının engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. 

Engellilerin temel hak ve özgürlüklerini kullanırken bağımsız ve otonom yaşama ihtiyacına saygı gösterilmesi gerekmektedir.

Engeliler eğitim, seyahat, çalışma hayatına, adalete, seçme ve seçilme, sağlık hakkına erişememekte ve haklarını kullanamamaktadır. 

-Türkiye İstatistik Kurumu’nun Mart 2023 verilerine göre ülkemizde işgücüne katılma oranı erkeklerde % 71,9 kadınlarda %35,7 toplamda ise %53,6’dır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2011 yılında gerçekleştirilen Nüfus ve Konut Araştırması’na göre en az bir engeli olan nüfusun işgücüne katılma oranı erkeklerde %35,4, kadınlarda %12,5, toplamda ise %22,1’dir.
-Engellilerin ilkokuldan sonra okulu bırakma oran Türkiye’de %60’dır.
-Kaldırımlar, yaya geçitleri, yollar, toplu ulaşım araçları erişilebilir olmadığı için engelliler bağımsız ve otonom şekilde seyahat hakkını kullanamamaktadır. 
-Kamusal ve umuma açık hizmet veren özel olan yeşil alanlar, spor salonları, sosyal ve kültürel tesisler erişilebilir olmadığı için sosyal hayata katılım sağlanamamaktadır. 
-14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan milletvekili seçimleri ve 31 Mart 2024 tarihinde yapılan mahalli idareler seçimlerinde, oy pusulalarının görme engelliler için uygun hale getirilmemesi nedeniyle oy kullanamamış veya Anayasaca güvence altına alınan gizli oy kullanamamışlardır. Oy kullanılacak yerlerin bedensel engellilerin erişimine uygun olmaması nedeniyle bedensel engelliler siyasal yaşama katılım sağlayamamışlardır. 
-Türkiye’de yaşanan enflasyon ve devalüasyon ortamında Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) güncelliğini koruyamamakta bu sebeple cihaz, pil, protez, ortez, tekerlekli sandalye, bastonlar engelliler tarafından satın alınamamakta ve kullanılamamaktadır. hastaneler, acil durumlar için bile randevu vermemekte sağlık hizmeti yerine getirilememektedir. 
-Adliyelerin, karakolların, mahpushanelerin erişilebilir olmaması nedeniyle engelliler hak arama mekanizmalarını kullanamamaktadır. 

Engelliler sosyal, ekonomik, fiziksel ve cinsel şiddete maruz kalmaktadır. Geçtiğimiz 2 ayda Niğde’de, bakım merkezinde engellilere yönelik sistematik şiddet ve işkence uygulandığı bu sebeple engelli bir çocuğun öldüğü, İstanbul Beylikdüzü’nde engelli bir çocuğun fiziksel şiddete maruz kaldığı, Afyonkarahisar’da engelli kadının kaçırılarak cinsel istismara maruz kaldığı ve zorla evlendirildiği, Adana’da zihinsel engelli kız çocuğunun sistematik cinsel istismara maruz bırakıldığı, Batman’da bir engellinin ev baskınında köpek ile işkenceye maruz bırakıldığı haber kaynaklarından öğrenilmiştir.

Her ne kadar Türkiye, Birleşmiş Milletler Engelli Haklarına Dair Sözleşmenin tarafı olmuşsa da sözleşmeyle hüküm altına alınan yükümlülüklerini yerine getirmemiştir. Engelliler için Türkiye erişilebilir bir ülke değildir. Engellilerin insan onuruna yaraşır, özgür, eşit ve bağımsız bir yaşama sahip olabilmesi için sözleşme kapsamında yükümlülüğü bulunan kamu idareleri ile mahalli idarelerini sözleşme hükümlerini yerine getirmeye davet ediyoruz. Diyarbakır Barosu Engelli Hakları Komisyonu olarak, 3 Aralık Uluslararası Engelliler Günü vesilesiyle, engelli yurttaşlarımızın yanında olduğumuzu bildiriyor, yaşanan bu şiddet olaylarının hukuksal ve idari süreçlerinin takipçisi olacağımızı kamuoyunun bilgisine sunuyoruz. 

DİYARBAKIR BAROSU ENGELLİ HAKLARI KOMİSYONU