Page 69 - - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Sonuç Raporu

RAPoRLAR

Uıusal Ve lnüsıaİaİası Ço.uk Adalet sistemi AEsından Diyarbakrr Çocük Mahkemelerinde
GöIülm€kte olan Davalann Değeİlendiriımesi

Bill€şmiş Milleder Çocul Haklanna Dair &rzleşmesinin 4O.maddesinde, ceza yasalannı ihlal
ettiği iddiasü iled süIiilen, itham edilen ya da ihlal eftiği kabul edilen çocuklara sadece onlara
uy8ulanabil€n yasalaİın usullerin yer alması, burturıla il8ili çocuklara özgü kurum ve kuİulüşlann
oluşturulması terektiği kabul edilmiştir. Bu kaPsamda devletlere çocuklann in§an haklan ve yasal
güvencelere kavüşfurırlİnası yükümlülüğii 8etiritm4tiİ.

Ulusal mevzuahmlz Çocıık Koruma Kanunu ile çooıklara öz$ bir usul benims€miştir. Bu

Kanunla çocuk mahkemeleri ve çoork a81r ceza ma}*emeleri kurulmasü öntöIümiiş o]uP, baa
illerimiz de çocuğa özgü mahkemeler (kururn]arda) oluşfurulmuştu..

Diyarbakrlda çocuğa özgü mahkemeler oluşfurulmuş oluP; Diyarbakır Baİosu Çocuk Haklan
Danüşma ve Uygulama Meİkezi tarafından Diyaİbakf Çocuk Mahkemelerinde görülmekte olan
dava dosyatarından bil btilümü (436 dosya) taranarak elde edilen veiler ulusal ve uluslar arası
çocuk adalet sistemi agsmdan değerlendiİilmiştir.

Bu değerlendirmenin amao; çocuğa özgün adalet §isteminin işleyişinin mevot ulusal ve
u|uslararası düzenlemelere aykırı olan durumlan ve aksaklklan ortaya çkarmak ve etkin bir çocuk
ada|et sistemi kurulması için yol tii§teİici olmaktadrr.

Çocuk mahkemeleİinde göİülmekte olana davalar; soruşfurma aşması ve kovu§furma aşamasü
olmak üzere iki aşamada ele ahnmüşhr. Bu aşamatarda kunrmlann ve müdafiilerin tenel
uytulamaian (incelenen dosyalarla sınrrlı olaraİ) ortaya konulmuş ve öneİileİ oıuşturu]muştur,

Bu çalışmajım çocuk adalet sistemine yol tösteİici olna$ dileğiyle.

A!,ukat Hatice Ka}T ıak
Al,ukat Nesrin HatiPoğlu

I_ GENEL OLARAK

Kanunla ihtilafa düşen çocuklann yaryrlama usullerine ilişkin kurallaI; BM Çocuk Haklanna
Dair sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler Çocuk Adalet sisteminin Uygulanması Hakknda As8ari
standart Kurallaİ (Pekin Kurallan)nda yel alm§hr. Lllusal mevzuatrmvda i§e Tüİk ceza
Kanı.rnu'nda Ceza Muhaİemesi Kanunu'nd4 Çocuk Koruma Kanunu'nda ve Yakalam4 Gözalhna
alma ve ifade Alma Yanetmeliğ,i'nde düzenleİımiştir.

1. As8aİi soİumıülük Ya9ı

Ço.lık Haklan $zleşmesi'nin 4l maddesi ve Birleşmiş MilletleI Çocuk Adalet si§teminin
Uyplanmas, Hak}.]nda Asgari standart Kuralar (Pekin Kuİallan)',n 4 madde§inde her ülkenin
çocuklann ceza sorumluluğ@un olmadığr asgaİi bir yaş sınln belirlemesi geİektiği, bu yaş smınrun
çocuğun duygusal, zihinsel ve ent€lektiiel aqdan olgunh enştiği yaşın alhnda olmaması terektiği
kabul edilmiştiİ.

59