Page 115 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Şiddet, Kötü Muamele Ve İşkenceye İlişkin Değerlendirmeler Tutumlar Ve Deneyimler Diyarbakır Araştırması

aynı zamanda mağdurun değeı§i2leştirilmesine de yol açar, Birisi §iddet v€ya işkence
görüyor§a bunu hakedecek bir ş€y yapmışİr; böylece şiddet ya da işkenceden
koruılmanın, onu insanın kendisind€n uzakta tutmasının ya da uzalda olacağına
inanmasının psikolojik m€kanizmaları da kurulmuş olmaktadır. Bi. şeyleri 9apmazsam,
mağdur olmam. Bu teonk yaklaşım, izmlr eraşi,rmamzın en grpıcı bulgulaİından biri

olara.( ortaya çıkmı§b: izmİ'de katılımcılann "sizce işkence kimlere yapılıyor?" sonrsuna
verdik]eri yanıilaİda hem "mağdurlara. gıiçsizlele" hem de "hakedenlere" başlıklanyla
adlandınlan yan(lannda kullandıklan nitelemeleri. zensinliğii bir dilde bu iki durumü
anlatiin bu kadar çok sozcüğü. olması biIe. §iddet ve işkencenin hangi mekani2malarla
me§nllaştlnldığını anlatmaktayd!, Bu dilsel ,ensinlik aynı zamanda toplumda genel olarak

şiddel ve işkencenin hedeflerinin nasıl bir "psikolojikl€§tirme" i§lemine maruz kaldık]arını
göstermekt€dir. BıJ sür€ç. genel olarak bir durumda hedefin ki§isel öze]liklerinin, durumun
asıl öze ik]erinin önün€ g€çirilerek. durumun kendisini görm€zd€n gelme mekanizması
olarali tanlm]anabilir. o zaten. sicilli olduğu için. solcu olduğu, mülzmin muhalif oldugu,

tiirbanh olduğu. çingen€ oldugu vb. nedenl€rle kötü muamele görmektedir, h€rş€ye ka§ı
çlkmaktadır. her şeyden §ikayetçidir o zaman i§kenc€ konusunda söyledikbnni de,
vaşadlklarını da ciddiye almamak serekir. Diyarbakr'da bu süreç faridı b' biçimde
yaşan.naktadür. Bu konuda yapılan önceki çalışmaların bulguları göstermektedir ki,
ada]elsizliğe ugİamanın düzeyi arttıkça. mağdırriyei çok açık bir hale gelmekte Ve insanlar
başlarüna gelenl€ri ve uğradıklan haksızlıklan meşrulaşiıramamaktadırlar, Diyarbakır'da
gerek genel olarak bulgular gereke anlahlan öykül€rdeki yapl, şiddel ve i§kence
mağduİlarının süreci meşrulaştırmadıklarınü Ve dünyantn adaletine ili§kin inançlartnın

zayıfl adlğını söstermektedir.
Şiddetin izmir'de daha yükek düzeyde me§rula§tırılması, şiddei ve işkence
ka§ısılda "hiç bir §ey yapamama" sonrıcuna Diyafbaklr'dan daha 9üksek oranlarda yo)
açıyor'lu. Diyarbakır'da katılmcıIarln şiddeie kaݧl "biİ şey yaptlklarını' daha yüksek
oranlarda do§ünmeleri, meşrulaştırma sürecinin izmir'dekinden daha duşuk duzeylerde
yaşandığtnın bir başka gostergesidif, Tepki veİememe Ve bu dalT anışün cezastz kalması
düşünl:esi ş'ddet ve i§kence yapanın ya flziksg]-durumsal ya da resmi gücunden

kaynaldanmaktadır. tGiılımcılar, iki şehirde de, oz€llikle işkencenin cezalandınlabilec€ğine
iliŞkin bir inanca sahip değildirler. bunun en ön€mli n€denlerinden bİi i§kencenin,

södnl:ır kllnamamasıdır ya da cezalandınlacağına ili§kin bır resmi kararlılüğın
algılan.amamasıdır. Deneyimler inc€lendiğind€, üç kuşakttr aktaİtlan şiddet ve işkence
hikaye efi. bu olgulafın h€m ya9gınİğınt hem de değişmezliğini !1r,gulamaktadır, Şiddeti
yaşamnk qeİekmemeldedn, model alma yoluyla şiddet ve işkence deneyimleri ve onlara

] l:]