Page 13 - Diyarbakır Barosu İstanbul Protokolü

İSTANBUL PROTOKOLÜ

GiRlş
K|lavlzda lşlen.e, Birteşmiş l',4ittetterin 1984 tarihti işkenceye Karşl sözteş-
me'iinde (lJnited N1tions convention Agoinst Tofture,1980 tanlmtandlğl an-
lamda kuItanllmlştIr:
"8il kişiden veya üçüncü bir şahıstan bitgi atmak, o kişinin Veya üçüncü bir
şahsln itiraf etmesini sağlamak, o kişiyi Veya üçüncü bir şahsl iştediği veya
iştediğinden şüpheteniten herhangi bir eytemden doLayı (eza[andlrmak, her
tür ay|rlmcl[lktan kaynakLanan herhangi bia nedente sö2 konusu kişiyi veya
üçüncü bir şahsl korkutmakVeya zorlamak amacly[a. kamu gölevlisiVeya res-
mi görevti o[arak hareket eden herhangi bir şahsln rlzasl, emri veya 9öz yum-
maslyla, söz konusu kişiye acl vermek veya aanlnl yakmak kastıyla yapl[an
zihinset Velveya fiziksel herhan9i bir hareket işkencedirYasaI müe}yidelelin
doğaI veya anzi sonu(u olarak (ekiLen acı, işkence kapsamlna dahit değitdir",1
lşkence,u[u5Lararasltoptum için ciddibirendişe konusuduıişkencenin amacı,
sadece bireylerin fiziksel Ve duygusaL yapılarlna zaraa Vermek değildir; kimi
durumtalda bütün bir toptumun iradesini Ve onurunu da yok etmeyi amaçtat
insan olalak varotuşumuzun anlamlna ters düştüğü ve daha aydıntlk bjr geLe
cek için umutlarlmlza 9öt9e düşürdüğü için işkence, insanLlk aitesinin bütün
üyeterini itgitendirir.r
U[ı.]5[ararasl insan haktan hukuku ve insancı[ hukukun işkenceyi her koşut,
da yasaklamlş olmaslna karşln (Bkz, Bötüm ll), dünya ütketerinin yarlslndan
faz[asInda,kötü muame[e ve işkence yapülmaktadltlJ Koşu[suz şartsız ya5ak-
[anmiş olmaslna kaaşln, işkencenin bütün dünyada bu kadar yaygln olarak
uygutanma5l,yasaklama Ve uygutama araslndaki bu çarplcl karşltllk, bireyleri
işkence ve kötü muameleden korumak için, devletlerin etkin önLemleri ta-
nlmlayIp, uygutamaya koymatarı 9erektiğini de serqilemektediı Bu kı[avü]z,
devtetleran bireyteri işkenceden korumanüa en temel unsurtanndan birine
yani etkiLi betgeLendirme konusuna eğilmesini sağtamak amaclyLa 9etiştirit,
miştir. Etkiti belgelendirme sayesinde işkence ve kötü muamelenin kanltlan
gün yüzüne çlkartl[arak, suçtutarın iştedikteri filllerden sorum[u tutulmasl Ve
adaletin yefani bulmasl sağ[anabi[ir. Kllavuzda anlatllan be[9elendirme y6n-
temleri. insan haklan izleme ve soruşturma[an, siyasi iltica başvurı.]su değer-
lendirmeleri, işkence attlnda suçunür "iti.af eden kişi[erin savunulması, işken-
ı BİıehB Mı.tet.e. l)ker.e Maidu,lal 6olllu Fon_ M-telell, Heyel, ta,af,ndan. BM|n isİenle
i,ta,,t,'-',..-,*,nı.üd,aı,n.,te)(,n,5ı.nleVeog.,1,1,fJn€,ln§a,l,kd(,ve}aAş5qltlv,(,
u.imere "*a tezaıanarmaa.n Kofumak ( n Deüralasyon.Un l.madoes, ve dlqel ito,1, ulJ9tJ,Jfa' bel,
oeıelteTel;de 1982 y(ndaa bJ ya^a vap,lJn uvl yelel .'lrken.€.ıaı male ,nqnlltd+l veyJ JraqiLatl
;lmuam€üenin ağrıaŞttrlın§ v€ ka5t{ü biçimidn:ve'Mahpustal3 lyquLana..k Asqaİı 5!andart Ku'aua,a
ayhl otmadlğ s'İece yasal oÜ€yyidelerin doğal v€ya anzisonucu ola.ak çekilen acl, irken'e kapsamln3
dahi( değildn' demektedn
z v ıaioplno,ıreatment orsuBiVo6 ofpol ti.a(tortule: commenrary"TheJo!İn.t ofAmbUl,toryCare
t4anaoement. 1998. 2!ü2) 5,1!.
1 LlusDralanAl olsUtu, t999 ndpolu (Londd,AlP rcaa,
4 M. B4oğ(u. 'Prryanrion of toİtu.€ and .ale of s!ryivo6: an nieqrated appİoa(h",The Jolrnat of
Am€Ii.an MediC.l Association (lAMA) 199r] 270:606-611,

11